برای بررسی علت درد بالای شکم باید ببینیم چه اندام هایی در این ناحیه قرار دارند. در بالای شکم، اندام های مهم و ضروری قرار گرفته اند مثل:
- معده
- طحال
- پانکراس
- کلیه ها
- غدد فوق کلیوی
- بخشی از روده بزرگ
- کبد
- کیسه صفرا
- بخشی از روده کوچک به نام اثنی عشر
معمولاً درد بالای شکم به علت مسائل جزئی همچون کشیدگی عضلات رخ داده و طی چند روز خوب می شود.
اما تعدادی بیماری هم هستند که می توانند باعث بروز این درد شوند. اگر این درد ادامه دار است با پزشک تماس بگیرید.
چه زمانی به فوریت های پزشکی مراجعه کنیم؟
در صورت بروز علائم زیر با اورژانس تماس بگیرید:
- درد شدید یا فشار
- تب
- تهوع و استفراغ مداوم
- کاهش وزن به یکباره
- زرد شدن رنگ پوست
- عرق کردن شکم
- حساسیت به لمس شکم توسط پزشک
- مدفوع خونی
علل بروز درد بالای شکم
سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا، پسماند صفرا و سایر مایعات گوارشی است که در کیسه صفرا شکل می گیرد. کیسه صفرا اندامی با ابعاد حدود ۱۰ سانتی متر و شبیه گلابی ست که زیر کبد قرار گرفته است.
یکی از شایع ترین درد های سمت راست بالای شکم هم به علت مشکل در همین اندام ها است. سنگ کیسه صفرا همیشه علامت دار نیست.
اما اگر این سنگ، مجرا را مسدود کند منجر به درد بالای شکم و موارد زیر می شود:
- درد در شانه راست
- تهوع و استفراغ
- درد بین دو کتف پشت
- درد ناگهانی و تیز در میان شکم و زیر استخوان سینه
درد حاصل از سنگ کیسه صفرا چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد. پزشک احتمالاً داروهایی جهت حل شدن سنگ تجویز کند اما این پروسه درمانی ماه ها و سال ها زمان می برد تا کار کند.
جراحی هم احتمالاً تجویز شود تا کیسه صفرا برداشته شده چون وجودش حیاتی نیست و روی توانایی فرد جهت گوارش تاثیر نمی گذارد.
هپاتیت
هپاتیت نوعی عفونت کبد است که سبب بروز درد در قسمت راست بالای شکم می شود. سه نوع هپاتیت وجود دارد:
- هپاتیت نوع A: عفونتی فوق العاده مسری ست که از راه غذا و آب آلوده یا تماس با فرد یا شیء آلوده به وجود می آید.
- هپاتیت نوع B: نوعی عفونت جدی کبد است که می تواند حاد شود و کبد را از کار بیندازد، سرطان کبد ایجاد کند یا باعث بروز زخم های دائمی در کبد شود ( سیروز )
- هپاتیت نوع C: عفونت حاد مسری است که از طریق خون آلوده منتشر شده و می تواند سبب بروز التهاب کبد یا آسیب به کبد شود.
سایر علائم هپاتیت عبارتند از:
- ضعف و خستگی
- تهوع و استفراغ
- تب
- بی اشتهایی
- ادرار تیره
- درد مفاصل
- یرقان
- خارش پوست
آبسه کبد
آبسه کبد، کیسه ای پر از چرک داخل کبد است که می تواند در قسمت راست بالای شکم درد ایجاد کند.
آبسه به علت تجمع باکتری هایی معمولی به وجود می آید. همچنین به دلیل بیماری های دیگر هم بروز می کند مثل عفونت خون، آسیب کبدی یا عفونت شکمی، التهاب آپاندیس، سوراخ شدن روده.
سایر علائم آبسه کبد این ها هستند:
- درد در پایین سمت راست قفسه سینه
- مدفوع خاکستری رنگ
- ادرار تیره
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- کاهش وزن
- یرقان
- تب، لرز و عرق شبانه
- ضعف
رفلاکس اسید معده به مری
بالا آمدن این اسید می تواند به دیواره مری آسیب بزند. این بیماری سبب سوزش سردل می شود که در این حالت فرد حس می کند اسید از معده اش به سمت سینه در حرکت است و بالا می آید.
همین امر سبب بروز درد در قسمت بالای شکم می شود. سایر علائم این بیماری عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- مشکل در بلع
- برگشت غذا یا مایعی ترش به دهان
- احساس وجود توده در گلو
برگشت اسید در زمان خواب شبانه سبب بروز مسائل زیر می شود:
- سرفه مداوم
- بروز آسم یا بدتر شدنش
- مشکل در خواب
- التهاب حنجره
بیشتر بخوانید: علائم اورژانسی رفلاکس اسید معده
فتق هیاتال
زمانی رخ می دهد که بخشی از معده از درون عضله بزرگی که دیافراگم را از شکم جدا می کند بیرون می زند.
احتمالاً در سمت چپ بالای شکم احساس درد کنید چون بخش اعظمی از معده در آن قسمت واقع شده است.
فتق کوچک معمولاً علائمی ندارد اما نوع بزرگش باعث بروز مسائلی از این قبیل می شود:
- سوزش سردل
- رفلاکس اسید
- مشکل در بلع
- تنگی نفس
- بازگشت محتویات معده یا مایعات به دهان
- بالا آوردن خون
- مدفوع سیاه رنگ
گاستریت ( التهاب معده)
گاستریت همان التهاب دیواره معده است که اغلب به علت عفونت باکتریایی رخ می دهد. نوشیدن بیش از حد الکل و استفاده مداوم از مسکن ها هم باعث گاستریت می شود.
این بیماری سبب درد و سوزش در بالای شکم شده که با غذا خوردن بهتر یا بد تر می شود. سایر علائم این ها هستند:
- تهوع
- استفراغ
- احساس سیری کاذب بعد از غذا
زخم گوارشی
زخم گوارشی یا در دیواره داخلی معده رخ می دهد ( زخم معده) یا در بالای روده کوچک ( زخم اثنی عشر).
این زخم ها توسط عفونت باکتریایی یا استفاده طولانی مدت از آسپرین و مُسکن های خاص به وجود می آیند.
زخم های گوارشی سبب درد و سوزش معده می شود که در قسمت چپ بالای شکم حس خواهد شد.
سایر علائم زخم های گوارشی عبارتند از:
- احساس سیری کاذب، نفخ و آروغ
- عدم تحمل غذاهای چرب
- سوزش سر دل
- تهوع
گاستروپارزی ( فلج معده)
گاستروپارزی بیماری ای است که در آن حرکات مداوم و نرمال عضلات معده کم شده یا متوقف می شوند.
گاستروپارزی اغلب به علت داروهایی مثل مسکن‌ها و برخی قرص های ضد افسردگی، آنتی آلرژی ها یا داروهای فشار خون به وجود می آید.
در سمت چپ بالای شکم هم احساس درد خواهید کرد.
سایر علائم عبارتند از:
- استفراغ غذای هضم نشده
- تهوع
- رفلاکس اسید
- نفخ
- احساس سیری بعد از چند لقمه
- تغییر در سطح قند خون
- از دست دادن اشتها
- سوء تغذیه
- کاهش وزن غیرمنتظره
بیشتر بخوانید: درد سمت راست پایین شکم
سوء هاضمه کنشی
معمولاً سوءهاضمه به علت غذایی که خورده اید به وجود می آید. اما سوء هاضمه کنشی سوء هاضمه ای است که دلیل مشخصی ندارد.
سوء هاضمه منجر به درد و سوزش در هر دو قسمت بالای شکم می شود. سایر علائم این ها هستند:
- احساس سیری بعد از چند لقمه
- احساس سیری که با ناراحتی همراه است
- نفخ
- تهوع
پنومونی ( ذات الریه )
پنومونی عفونتی در ریه ها ست که در آن کیسه های هوایی را ملتهب کرده و آن ها را با مایع یا چرک پر می کند.
این بیماری هم می تواند خفیف باشد و هم بسیار مهلک. پنومونی سبب درد سینه در زمان تنفس و یا سرفه می شود که باعث بروز درد در هر دو قسمت بالای شکم خواهد شد.
سایر علائم پنومونی عبارتند از:
- تنگی نفس
- مشکل در تنفس
- تب، عرق، لرز
- خستگی
- سرفه با خلط
- تهوع، استفراغ و اسهال
- دمای غیر طبیعی بدن و گیجی در افراد بالای ۶۵ سال
پارگی طحال
وقتی رخ می دهد که سطح طحال پاره شده چون ضربه ای ناگهانی به شکم وارد می شود. این مشکل بسیار جدی بوده و نیازمند فوریت های پزشکی است.
اگر درمان نشود، خونریزی داخلی رخ می دهد. همچنین درد شدید در سمت چپ بالای شکم ایجاد می شود.
سایر علائم این ها هستند:
- حساسیت به لمس شکم مخصوصاً سمت چپ بالای شکم
- درد شانه چپ
- سرگیجه و ضعف
- طحال بزرگ شده
عفونت ها و بیماری کبد باعث بزرگ شدن طحال (اسپلنومگالی) می شود. در بعضی موارد، طحال بزرگ شده هیچ علامتی ندارد.
اگر داشته باشد، درد یا احساس سیری کاذب در سمت چپ بالای شکم به وجود می آید که به شانه چپ هم می زند.
سایر علائم طحال بزرگ شده عبارتند از:
- احساس سیری کاذب با یا بدون غذا خوردن
- آنمی
- عفونت های مکرر
- خونریزی بی وقفه
- خستگی
سایر مشکلات مربوط به کیسه صفرا
علاوه بر سنگ کیسه صفرا، مشکلات دیگری هم هستند که روی آن تاثیر می گذارند که منجر به درد بالای شکم خواهد شد.
این اختلالات شامل موارد زیر می شوند:
- آسیب مجرای صفرا
- تومور در کیسه صفرا یا مجرای صفرا
- باریک شدن مجرای صفرا به علت عفونت های مربوط به ایدز
- التهاب به همراه زخم پیشرونده و باریک شدن مجرای صفرا و بیرون کبد که به کلانژیت اسکلروز اولیه معروف است
- التهاب کیسه صفرا که به عنوان کولیسیس تیتیس شناخته می شود.
علائم شایع مشکلات مربوط به کیسه صفرا این ها هستند:
- تهوع و استفراغ
- تب و لرز
- یرقان
- اسهال مزمن
- مدفوع رنگ روشن
- ادرار تیره
التهاب پانکراس
پانکراس غده ای صاف و بلند است که پشت معده قرار گرفته و به بدن کمک می کند غذا را هضم کند.
التهاب پانکراس باعث بروز درد در سمت چپ بالای شکم می شود. درد ناگهانی بروز می کند و روزها طول می کشد ( حاد) یا طی چند سال ادامه دارد (مزمن).
سایر علائم التهاب پانکراس عبارتند از:
- درد شکمی که بعد از خوردن غذا بد تر می شود
- درد شکم که به پشت می زند
- تب
- نبض سریع
- تهوع و استفراغ
- حساسیت به لمس شکم
علائم التهاب آپاندیس مزمن هم این ها هستند:
- کاهش وزن ناگهانی
- مدفوع چرب بد بو
بیماری شینگل
شینگل به علت عفونت ویروسی ایجاد شده و منجر به راش دردناک پوستی می شود که در سمت راست یا چپ بالا تنه به وجود می آید.
درست است که شینگل مهلک نیست اما مشکلات پوستی دردناک بوده و سبب درد در قسمت بالای شکم می شود.
سایر علائم شینگل عبارتند از:
- حساسیت به لمس
- تاول هایی پر از مایع که می ترکند و پخش می شوند
- خارش
- درد، سوزش، بی حسی، مور مور شدن
- سردرد، تب
- خستگی
- حساسیت به نور
سرطان
انواع خاصی از سرطان هم باعث بروز درد در بالای شکم می شوند مثل:
- سرطان کبد
- سرطان کیسه صفرا
- سرطان مجرای صفرا
- سرطان پانکراس
- سرطان معده
- لمفوما
- سرطان کلیه
بسته به نوع سرطان، درد در قسمت راست یا چپ بالای شکم بروز می کند. رشد تومور علاوه بر درد و التهاب باعث درد شکم هم می شود.
سایر علائم رایج عبارتند از:
- کاهش وزن بی دلیل
- بی اشتهایی
- تب
- خستگی
- تهوع و استفراغ
- یرقان
- یبوست
- اسهال
- تغییر در مدفوع
- خون در ادرار یا مدفوع
- سوء هاضمه
سرطان با جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی، تارگت تراپی، ایمونوتراپی، کاشت سلول بنیادی و داروها درمان می شود.
سندروم حلقه کور(بلیند لوپ)
این سندروم که به نام سندروم استاسیس هم شناخته می شود زمانی رخ می دهد که یک پیچ یا حلقه در بخشی از روده کوچک شکل می گیرد که از آن غذا در طول هضم عبور می کند.
اغلب این مشکل به علت عوارض جراحی های شکمی است و گاها به دلیل برخی بیماری‌ها هم به وجود می آید.
حلقه کور سبب بروز درد هم در بالا و هم در پایین شکم می شود و سایر علائم این بیماری عبارتند از:
- از دست دادن اشتها
- تهوع
- نفخ
- سیری کاذب با ناراحتی
- کاهش وزن ناگهانی
- اسهال
در بارداری
دردهای شکمی در طول بارداری کاملاً نرمال هستند.
این دردها به دلیل تغییرات ایجاد شده در بدن برای باز شدن فضا جهت رشد جنین یا بیماری هایی نظیر بارداری خارج از رحمی به وجود می آیند.
برخی از علل شایع درد های شکمی در طول بارداری عبارتند از:
- نفخ و یبوست
- انقباضات برکستون-هیکس
- آنفلوانزای معده
- سنگ کلیه
- فیبروئیدها
- حساسیت های غذایی و آلرژی
علل مهم تر این ها هستند:
- عفونت مجاری ادراری
- پارگی جفت
- پره اکلامپسی
- بارداری خارج از رحم
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
معمولاً موارد خفیف درد شکمی در منزل قابل درمان هستند. مثلا گذاشتن کیسه یخ روی نقطه مورد نظر می تواند کشیدگی عضلات را تسکین دهد.
به خاطر بسپارید که استفاده از آسپرین یا ایبوپروفن سبب تحریک معده می شود و درد را بدتر خواهد کرد.
اما اگر درد بالای شکم شدید است و چند روز طول کشیده باید با پزشک ملاقات کنید.
بیشتر بخوانید : مشکلات رایج گوارشی که باید جدی گرفت
برای دریافت نوبت و معاینه زیر نظر پزشک فوق تخصص گوارش و جهت تشخیص علت درد در نواحی شکم (بالا، پایین ، راست و چپ) ، انجام آندوسکوپی معده و گوارش و تجویز یک برنامه درمانی خاص با شماره ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ تماس بگیرید.
در کلینیک دکتر خسروی آزمایش های آندوسکوپی و کولونوسکوپی انجام می شود.
اطلاع از آدرس کلینیک، دریافت نوبت و مراجعه حضوری در کلینیک از طریق تماس تلفنی و صفحه تماس با ما
داروهای ضد افسردگی و زوال عقل: آیا ارتباطی وجود دارد؟
زوال عقل یک اختلال عصبی است. هیچ درمانی برای این بیماری مزمن و پیشرونده، که حافظه و همچنین قضاوت در عملکرد، رفتار و…
