ام آر آی (MRI کاربرد آن در تشخیص بیماری‌های مغز و اعصاب 

در تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) مغزی از میدان مغناطیسی قوی، امواج رادیویی و کامپیوتر برای تولید عکس‌ از مغز و سایر قسمت‌های جمجمه استفاده می‌شود که بسیار شفاف‌تر و دقیق‌تر از عکس‌هایی است که با روش‌های دیگر گرفته می‌شود. در این روش تصویربرداری از پرتوهای یونیزه شده استفاده نشده و برای انجام آن باید ماده حاجبی که به آن گادولینیوم گفته می‌شود تزریق شود که احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک ناشی از استفاده از آن کمتر از مواد حاجب یددار است.

 ام آر آی مغزی چیست؟

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که پزشکان برای تشخیص و درمان برخی بیماری‌ها از آن استفاده می‌کنند.

تصاویر دقیق ام آر آی به متخصصین مغز و اعصاب در ارزیابی قسمت‌ها مختلف بدن و تشخیص برخی بیماری‌ها کمک می‌کند. سپس تصاویر روی مانیتور کامپیوتر نشان داده شده یا به روش‌های الکترونیک استخراج شده و چاپ می‌شوند یا روی یک سی دی کپی می‌گردند تا مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. امروزه، ام آر آی یک روش تصویربرداری حساس از سر (به خصوص برای مغز) بوده که در کلینیک‌ها انجام می‌شود.

موارد استفاده معمول این روش تصویربرداری چیست؟

تصویربرداری ام آر از سر برای بررسی نشانه‌هایی که به طور ناگهانی ایجاد شده‌اند یا نشانه‌های مزمن به کار برده می‌شود. این کار به تشخیص بیماری‌هایی مانند بیماری‌های زیر به کار برده می‌شود:

• تومورهای مغزی
• سکته مغزی
• عفونت‌های مغزی
• آنومالی‌های تکاملی
• هیدروسفالی
• علل بروز صرع و تشنج
• علل سر دردها، سرگیجه‌ها، ضعف و دوبینی‌های دائمی
• خونریزی مغزی در بیمارانی که دچار ضربه‌مغزی شده‌اند.
• برخی بیماری‌های مزمن مانند ام اس
• اختلالات بینایی و گوش داخلی
• اختلالات غده هیپوفیز
• مشکلات عروقی مانند آنوریسم مغزی، انسداد عروق یا ترومبوز وریدی (ایجاد لخته خون در ورید)

آماده شدن برای انجام ام آر آی

در هنگام انجام آزمایش لباس‌های مخصوصی به شما داده می‌شود همچنین در صورتی که لباس‌های خودتان به اندازه کافی گشاد باشد و کمربند فلزی نداشته باشد می‌توانید در طول انجام فرایند تصویربرداری همان را بپوشید. نحوه خوردن و آشامیدن قبل از انجام تصویربرداری ام آر آی متغیر است که به نوع آزمایش و امکانات تصویربرداری بستگی دارد.

در برخی از آزمایش‌های MRI ممکن است نیاز به تزریق ماده حاجب در جریان خون باشد. رادیولوژیست یا تکنسین مربوطه یا پرستار ممکن است از شما در مورد آلرژی‌های احتمالی که دارید مانند آلرژی به ید یا ماده حاجب، اشعه ایکس، داروها، غذاها یا عوامل محیطی و همچنین در مورد ابتلا به بیماری آسم از شما سؤال کند. احتمال داشتن آلرژی نسبت به مواد حاجب بر پایه گادولینیوم که در ام آر آی استفاده می‌شود بسیار کمتر از مواد حاجب یددار است که در سی تی اسکن مورد استفاده قرار می‌گیرند. شما باید در مورد بیماری‌ها یا جراحی‌هایی که به تازگی انجام داده‌اید اطلاعات لازم را در اختیار رادیولوژیست قرار دهید. برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های کلیوی حاد ممکن است مانع استفاده از مواد حاجب بر پایه گادولینیوم در ام آر آی شوند.

خانم‌هایی که باردار هستند باید حتماً پزشک یا تکنسین مربوطه را مطلع نمایند. از آنجا که کودک در شکم مادر تحت میدان مغناطیسی قوی قرار می‌گیرد،، زنان باردار نباید در سه ماهه اول بارداری تحت ام آر آی قرار گیرند مگر این که مزایا و فواید انجام ام آر آی بیش از مضرات انجام آن باشد. باید جواهرات و زیور‌آلات خود را در خانه گذاشته یا قبل از انجام ام آر آی آنها را درآورید.

در بیشتر موارد، ام آر آی برای بیمارانی که ایمپلنت‌های فلزی دارند بی‌خطر است مگر در موارد زیر:

• ایمپلنت حلزون گوش
• برخی انواع گیره‌های مورد استفاده در آنوریسم مغزی
• برخی انواع کویل‌های فلزی که در عروق خونی قرار داده می‌شوند.
• تقریباً تمام دیفیبریلاتورها و پیس میکرهای قلبی

ام آر آی چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش ام آر ای ممکن است به صورت عمل سرپایی انجام شود یا نیاز به بستری شدن هم داشته باشد. شما روی تخت ام آر ای قرار داده می‌شوید. بندها و بالش‌های مخصوصی برای این که شما در خلال انجام فرایند در وضعیت مناسبی قرار گیرید مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دستگاه‌ها و کویل‌ها ظرفیت ارسال و دریافت امواج رادیویی را داشته که ممکن است در اطراف یا نزدیکی ناحیه تحت تصویربرداری بدن باشند. برای انجام MRI مغزی، دستگاهی در اطراف سر قرار داده می‌شود.

در صورتی که در ام آر ای از ماده حاجب استفاده شود، پزشک، پرستار یا تکنسین، کاتتر که به آن خط وریدی گفته می‌شود را در رگ‌های دست یا بازو قرار می‌دهند. ممکن است برای تزریق ماده حاجب از محلول سالین نیز استفاده شود. محلول که وارد ورید می‌شود از انسداد کاتتر داخل وریدی تا زمانی که ماده حاجب تزریق می‌شود پیشگیری می‌کند. شما در مگنت دستگاه ام آر آی قرار داده می‌شوید و رادیولولژیست و تکنسین به کمک کامپیوتری که بیرون از اتاق قرار دارد تصویربرداری را انجام می‌دهند. زمانی که آزمایش انجام شد، باید کمی صبر کنید تا رادیولوژیست و تکنسین عکس‌ها را بررسی کرده و در صورت نیاز عکس‌های دیگری از شما گرفته شود.

• خط داخل وریدی از بدن شما خارج می‌شود.
• ام آر آی معمولاً شامل چند مرحله است که برخی از آنها چند دقیقه طول می‌کشد.
• کل فرایند تصویربرداری ام آر ای معمولاً در 45 دقیقه انجام می‌شود.

در حین و بعد از ام آر آی بیمار چه احساسی دارد؟

ام آر ای غالباً بدون درد انجام می‌شود. به هر حال، برخی از بیماران در هنگام انجام فرایند احساس ناراحتی دارند. برخی دیگر از افراد حس بسته بودن (ترس از فضای بسته) دارند. بنابراین به بیمارانی که احساس اضطراب دارند آرام‌بخش داده می‌شود اما نسبت افرادی که به این داروها نیاز دارند نسبت به کل افرادی که ‌ام آر آی انجام می‌دهند یک به 20 است.

در برخی موارد، ماده حاجب داخل ورید تزریق می‌شود. زمانی که سوزن‌های داخل وریدی وارد بدن می‌شود ممکن است باعث ایجاد احساس ناراحتی شده و کمی کبودی به وجود آید. ممکن است در ناحیه مورد تزریق روی پوست احساس سوزش ایجاد شود و دهان برخی بیماران پس از تزریق ماده حاجب طعم فلز بگیرد.

تفسیر نتایج

رادیولوژیست یا پزشکی که در مورد تفسیر آزمایش، آنالیز تصاویر آموزش دیده باشد می‌تواند نتایج MRI را تفسیر نموده و گزارش را امضا کرده و برای متخصص مغز و اعصاب ارسال کند.

ممکن است نیاز به عکس‌برداری‌های بیشتر باشد که پزشک دلایل آن را برای شما شرح خواهد داد. در برخی موارد آزمایش‌های بیشتری انجام می‌شود زیرا ناهنجاری‌های بالقوه نیاز به ارزیابی و بررسی بیشتری داشته یا باید برخی از روش‌های خاص تصویربرداری به کار گرفته شود. عکس‌برداری‌های بیشتر در برخی موارد بهترین روش برای تعیین میزان اثرگذاری روش‌های درمانی به کار گرفته شده است و می‌توان به کمک آنها تعیین نمود که آیا به مرور زمان چیزی تغییر کرده است یا تثبیت شده است.

محدودیت‌ها

• فقط زمانی می‌توان عکس‌های با کیفیت گرفت که شما در حین عکس‌برداری کاملاً ساکن نگهداشته شده و دستورالعمل‌های حبس نفس را رعایت کنید. اگر شما اضطراب داشته باشید، گیج باشید یا درد شدیدی داشته باشید، آرام و ساکن ماندن برای شما دشوار خواهد بود.
• افراد بسیار چاق شاید نتوانند وارد برخی از انواع دستگاه‌های ام آر آی شوند.
• همراه داشتن ایمپلنت‌ها و اشیای فلزی ممکن است در حین عکس‌برداری اختلال ایجاد کنند و باعث کاهش شفافیت عکس‌های گرفته شده شوند. تکان خوردن و حرکت بیمار نیز اثرات مشابهی بر کیفیت عکس خواهد داشت.
• ضربان نامنظم قلب که زیاد باشد بر آن روش‌های تصویربرداری که بر پایه فعالیت‌های الکتریکی قلب انجام می‌شود مانند الکتروکاردیوگرافی تأثیر منفی خواهد داشت.
• معمولاً ام آر ای برای بیمارانی که دچار آسیب‌دیدگی‌های حاد شده‌اند توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است باعث تحریف عکس‌ها و نتایج شوند. به علاوه، این روش طولانی‌تر از روش‌های دیگر تصویربرداری است و نتایج آن بلافاصله آماده نمی‌شود.
• در ام آر آی همیشه تمایز و تفاوت بین بافت‌های سرطانی و مایعاتی که به آن ادما گفته می‌شود قابل‌ تشخیص نیست.
• معمولاً هزینه‌های انجام ام آر آی نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری بیشتر بوده و انجام آن نیز زمان بیشتری می‌برد.