سندروم تونل کارپال یکی از عارضههای دست و بازو است که موجب بروز علائمی چون گزگز و سوزن و سوزن شدن دست می‌شود. سندرم تونل کارپال بر اثر تحت فشار قرار گرفتن (گیرافتادگی) عصب مچ دست ایجاد می‌شود. عوامل متعددی در ابتلا به این عارضه مؤثر هستند که از آن جمله می‌توان به آناتومی مچ دست، بیماری‌ها یا مشکلات زمینه‌ای دیگر و نحوه‌ی کار کردن شخص و استفاده از مچ دست اشاره کرد. خوشبختانه اغلب بیماران مبتلا به این عارضه معمولاً با دریافت درمان مناسب، از علائم آزاردهنده‌ی آن مانند گزگز و سوزن‌سوزن شدن دست رها می‌شوند و می‌توانند مجدداً از دستشان به صورت طبیعی و بدون هیچ مشکلی استفاده کنند.
اگر علائم و نشانه‌های مشابه با علائم سندرم تونل کارپال را دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید، خصوصاً اگر این علائم و نشانه‌ها موجب اختلال در خواب و روند عادی زندگی شما شده است. در صورتی که این مشکل را درمان نکنید و آن را نادیده بگیرید، ممکن است عضلات و عصب‌ها‌ی دست شما دچار آسیب دائمی شوند.
ما به عنوان متخصصین مغز و اعصاب بیماری‌ها‌یی مانند تونل کارپال را که عصب‌ها‌ی محیطی دست و بازو را درگیر می‌کنند، درمان می‌کنیم. مانند اغلب بیماریهای دیگری که ما تشخیص می‌دهیم، روند تشخیصی سندرم تونل کارپال نیز بر اساس ارزیابی‌ها‌ی بالینی و معاینات فیزیکی است و زمانی که علائم و نشانه‌ها کاملا واضح و تشخیص عارضه قطعی است، دیگر نیازی به عکسبرداری یا دیگر تست‌ها‌ی تشخیصی نیست. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره روش‌ها‌یی که متخصصین ما در کلینیک مغز و اعصاب دکتر سخابخش برای درمان آسیب‌ها‌ی عصبی از جمله سندروم تونل کارپال انجام می‌دهند می‌توانید با ما از طریق شماره 02188415320 تماس حاصل فرمایید.
فهرست مطالب
- 1 تونل کارپال
- 2 علائم تونل کارپال
- 2.1 گزگز یا بی‌حسی
- 2.2 ضعف
- 3 علل
- 4 عوامل خطر
- 5 آزمایش و تشخیص
- 6 روش‌ها‌ی درمانی
- 6.1 آتل‌بندی مچ دست
- 6.2 داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
- 6.3 کورتیکو استروئید
- 6.4 جراحی آندوسکوپی
- 6.5 جراحی باز
- 7 پیشگیری
تونل کارپال
تونل کارپال در واقع یک کانال است که توسط استخوان‌ها و رباط‌های موجود در مچ دست احاطه شده است و در سمت داخلی مچ (سمت کف دست) قرار دارد. عصب‌ها‌ی اصلی دست و نه تاندون مربوط به خم شدن انگشتان از داخل این کانال عبور می‌کنند و در واقع تونل کارپال از این عصب‌ها و تاندون‌ها محافظت می‌کند. فشردگی عصب‌ها‌ی موجود در این کانال (تونل کارپال) موجب بروز علائم بارز سندروم تونل کارپال یعنی گزگز و سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی و در نهایت ضعف دست می‌شود.
علائم تونل کارپال
شایع‌ترین علائم سندرم تونل کارپال عبارت‌اند از:
گزگز یا بی‌حسی
بیمار در دست یا انگشتانش، به ویژه در انگشت شست، اشاره، میانی یا انگشت انگشتری (ولی نه در انگشت کوچک)، احساس گزگز و سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی دارد. این احساس بیش از همه هنگام بیدار شدن از خواب و معمولاً در زمان رانندگی و نگه داشتن فرمان یا گوشی تلفن یا روزنامه ایجاد می‌شود و گاهی از مچ تا بازو منتشر می‌شود. این احساس ممکن است گاها با درد همراه باشد. بسیاری از بیماران برای رها شدن از این علائم دستانشان را تکان می‌دهند که ممکن است در ابتدا مؤثر واقع شود اما به موازات پیشرفت عارضه، حس گزگز دست‌ها نیز مداوم و همیشگی می‌شود.
ضعف
احتمالاً دست بیمار ضعیف می‌شود و اشیاء از دستش زمین می‌افتند. علت این ناتوانی در نگه داشتن اشیاء با دست، احتمالاً به بی‌حسی دست یا ضعف عضلههای فشار دهنده‌ی شست دست مربوط می‌شود که توسط عصب مدیان (که از تونل کارپال عبور می‌کند) کنترل می‌شوند.
علل
سندروم تونل کارپال در نتیجه‌ی گیرافتادگی عصب میانی و فشار بر روی آن ایجاد می‌شود. عصب میانی از ساعد دست شروع می‌شود و از کانالی در مچ دست (تونل کارپال) گذر می‌کند. این عصب سیگنالهای حسی را از کف دست، شست و انگشتان دیگر (به جز انگشت کوچک) به مغز منتقل می‌کند، و همچنین سیگنالهای حرکتی را از مغز برای به حرکت درآوردن عضلههای پیرامون شست دست منتقل می‌کند.
به طور کلی هر چیزی که باعث به هم فشردگی، تحریک یا فشار وارد شدن به عصب میانی در فضای تونل کارپال شود موجب تشدید علائم سندرم تونل کارپال می‌شود. برای مثال، شکسته شدن استخوان‌ها‌ی مچ دست و یا تورم و التهاب ناشی از بیماری روماتیسم مفصلی مچ دست می‌تواند موجب کاهش عرض تونل کارپال و تحریک عصب‌ها‌ی گذرنده از آن می‌شود. در بسیاری از موارد، علت عارضه صرفاً محدود به یک عامل نمی‌شود، بلکه ترکیبی از عوامل مختلف در بروز آن نقش دارد.
عوامل خطر
برخی از عوامل می‌توانند موجب شوند که احتمال بروز سندرم تونل کارپال بیشتر شود، از جمله:
- عوامل مربوط به آناتومی بدن: در رفتن یا شکستگی مچ دست در صورتی که موجب تغییر دادن شکل آناتومی مچ دست و تنگ شدن فضای درونی تونل کارپال شود، فشار مضاعفی را به عصب میانی وارد می‌کند. افراد دارای تونل کارپال کوچک‌تر بیشتر مستعد ابتلا به سندرم تونل کارپال هستند.
- جنسیت: سندرم تونل کارپال در میان زنان شیوع بیشتری دارد که این موضوع به این خاطر است که به طور کلی تونل کارپال مچ دست زنان کوچک‌تر از مردان است.
- بیماریهای آسیب‌زننده به اعصاب: بعضی بیماریهای مزمن مانند دیابت احتمال آسیب دیدن اعصاب، از جمله عصب میانی، را افزایش می‌دهند.
- بیماریهای التهابی: بیماریهای التهابی، مانند آرتریت روماتوئید، موجب وارد شدن فشار به تاندون‌های مچ دست و همچنین عصب میانی می‌شوند.
- به هم خوردن تعادل مایعات بدن: احتباس آب در بدن، که در دوران بارداری یا یائسگی متداول است، موجب وارد شدن فشار بیشتر به تونل کارپال شده و عصب میانی را تحریک می‌کند. سندروم تونل کارپال مربوط به بارداری معمولاً پس از زایمان به‌خودی‌خود برطرف می‌شود.
- دیگر عارضههای پزشکی: عارضههای خاصی چون یائسگی، چاقی، اختلال‌های تیروئید و ازکارافتادگی کلیه نیز احتمال ابتلا به این سندرم را افزایش می‌دهند.
- عامل‌های مربوط به محل کار: کار کردن با ابزارهای ارتعاشی و لرزنده یا کار کردن در خط مونتاژ کارخانه‌ها که لازمه‌ی آن خم کردن مکرر یا طولانی مچ دست است، فشار زیادی را به عصب میانی وارد کند یا آسیب عصبی موجود را شدیدتر می‌کند.
آزمایش و تشخیص
احتمالاً پزشک یک یا چند مورد از کارهای زیر را برای تشخیص ابتلا به سندرم تونل کارپال انجام خواهد داد:
- گرفتن شرح حال بیمار: پزشک علائم بیمار را بررسی خواهد کرد. الگوی بروز علائم می‌تواند در تشخیص عارضه و مشکل شما بسیار مؤثر باشد. راهنمای تشخیصی مهم دیگر زمان‌بندی علائم است. معمولاً علائم ناشی از سندرم تونل کارپال هنگام نگه داشتن گوشی تلفن یا روزنامه، گرفتن فرمان خودرو یا بیدار ماندن در طول شب بروز می‌کنند.
- معاینه فیزیکی: پزشک هنگام انجام معاینه فیزیکی حس انگشتان و قدرت عضلههای دست را ارزیابی خواهد کرد.
- اشعه ایکس (رادیوگرافی): برخی از پزشکان برای اطمینان از این که مشکل یا بیماری دیگری مانند شکستگی یا آرتروز مفصلی موجب بروز علائم شما نشده است، انجام رادیوگرافی از مچ دست را تجویز می‌کنند.
- الکترومیوگرافی (تست نوار عصب و عضله): برای انجام این تست، پزشک الکترودهای سوزنی باریکی را درون عضلههای خاصی قرار می‌دهد. این تست، فعالیت الکتریکی عضله‌ها را هنگام منقبض و شل بودن ارزیابی می‌کند و تعیین می‌کند که آیا عضله آسیب‌دیده است یا خیر.
- تست هدایت عصبی: در گونه‌ی دیگری از الکترومیوگرافی دو الکترود روی پوست چسبانده می‌شود. با استفاده از این الکترودها شوک الکتریکی کوچکی از عصب مدیان می‌گذرد تا مشخص گردد که آیا پالس‌ها‌ی الکتریکی در تونل کارپال آهسته می‌شوند یا خیر. این تست برای تشخیص سندرم تونل کارپ و یا بررسی ابتلا به سایر عارضههای عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش‌ها‌ی درمانی
درمان سندرم تونل کارپال باید بلافاصله پس از مشاهده‌ی اولین علائم آغاز شود. در افرادی که این عارضه بسیار خفیف و در مراحل اولیه است، می‌توان آن را با روش‌ها‌ی ساده‌ای مانند تخصیص زمان استراحت بیشتر در حین کار، اجتناب از انجام فعالیت‌های تشدیدکننده‌ی علائم و کمپرس آب سرد برای کاهش تورم، درمان نمود.
آتل‌بندی مچ دست
استفاده از آتلی که مچ را هنگام خوابیدن، ثابت و بی‌حرکت نگه می‌دارد به تسکین علائم شبانه‌ی سندروم تونل کارپال مانند گزگز و بی‌حسی دست کمک می‌کند. آتل‌بندی شبانه گزینه‌ی درمانی مناسبی برای زنان باردار مبتلا به سندروم تونل کارپال به شمار می‌رود.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوبروفن می‌توانند به تسکین درد ناشی از سندرم تونل کارپال به طور موقتی کمک کنند. اما هیچ شواهدی مبنی بر بهبود سندرم تونل کارپال با استفاده از این داروها وجود ندارد.
کورتیکو استروئید
پزشک شما ممکن است درون تونل کارپال مچ دست داروهای کورتیکو استروئیدی مانند کورتیزون را تزریق کند تا درد مچ دست و دست را تسکین دهد. داروهای کورتیکو استروئیدی تورم و التهاب را کاهش می‌دهند که این کار موجب کاهش فشار به عصب مدیان می‌شود. در صورتی که علائم شما بسیار شدید باشند و یا بعد از انجام روش‌ها‌ی غیرجراحی همچنان ادامه داشته باشند، ممکن است بهترین گزینه درمانی برای شما جراحی باشد.
طی عمل جراحی برای درمان سندرم تونل کارپال رباطی که بر روی عصب فشار وارد می‌کند، بریده می‌شود تا فشار از روی عصب برداشته شود. این جراحی با دو تکنیک مختلف انجام می‌شود:
جراحی آندوسکوپی
در جراحی آندوسکوپی، جراح از یک وسیله تلسکوپ مانند که سر آن یک دوربین بسیار کوچک قرار دارد استفاده می‌کند. جراح این وسیله (آندوسکوپ) را از طریق یک یا دو برش بسیار کوچک در دست، وارد تونل کارپال می‌کند و با کمک آن رباط را آزاد می‌کند.
جراحی باز
در روش جراحی باز، جراح برش بزرگ‌تری در قسمت داخلی مچ دست و درست روی تونل کارپال ایجاد می‌کند و برای آزادسازی عصب، رباط را می‌برد. این جراحی را می‌توان با ایجاد برش‌ها‌ی کوچک‌تر نیز انجام داد که این کار خطر بروز عوارض را کمتر می‌کند. طی دوران بهبودی پس از جراحی، بافت رباط به تدریج بازسازی می‌شود اما این بار فشار بیشتری برای عصب‌ها‌ی مجاور رباط وجود خواهد داشت. به طور کلی، جراح شما به شما توصیه خواهد کرد که بعد از جراحی دست خود را حرکت دهید و به تدریج مانند قبل با آن کار کنید اما از انجام حرکاتی که فشار زیادی به مچ دست وارد می‌کند اجتناب کنید.
پیشگیری
هیچ راه اثبات‌شده و مشخصی برای پیشگیری از بروز سندرم تونل کارپال وجود ندارد اما شما می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به این عارضه، فشار کمتری به دست و مچ دست خود وارد کنید. بدین منظور لازم است به توصیه‌ها‌ی زیر توجه کنید:
- هنگام در دست گرفتن اشیا فشار کمتری به انگشتان خود وارد کنید. برای مثال اگر کار شما صندوق‌داری است، کلید‌ها‌ی صندوق پول را آرام‌تر فشار دهید. برای آنکه مدت زمان زیادی یادداشت کنید، از خودکار کلفت‌تری استفاده کنید که در قسمت پایین آن (که جای گرفتن دست است) ضخیم‌تر است و لاستیک نرم دارد و جوهر آن نیز روان است و به راحتی می‌توان با آن نوشت.
- در حین کار مرتباً به خود استراحت دهید. به صورت منظم به دستان خود استراحت دهید و در حین استراحت دست و مچ دست خود را به آرامی خم کنید و کشش دهید.
- در حین کار به نحوه قرارگیری مچ دست خود دقت کنید. از خم کردن مچ دست خود به سمت داخل یا خارج برای مدت زمان طولانی خودداری کنید.
- دستان خود را گرم نگه دارید. اگر محل کارتان سرد است و نمی‌توانید در محل کار خود، دمای محیط را کنترل کنید، از دستکش‌ها‌ی بدون پنجه (یا سرانگشت) استفاده کنید تا کف دست و مچ دست خود را گرم نگه دارید.
داروهای ضد افسردگی و زوال عقل: آیا ارتباطی وجود دارد؟
زوال عقل یک اختلال عصبی است. هیچ درمانی برای این بیماری مزمن و پیشرونده، که حافظه و همچنین قضاوت در عملکرد، رفتار و…
