فاکتور های بیماری های قلبی در کودکان و نوجوانان 

بیشتر عوامل خطرزایی که روی کودکان مؤثر است، قابل کنترل بوده و در اوایل زندگی خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.

بیماری های قلبی عامل اصلی مرگ و میر در کودکان و نوجوانان نیست، اما بزرگترین علت مرگ و میر در بزرگسالان است. طبق آمار در هر ۳۷ ثانیه یک نفر جان خود را بر اثری بیماری های قلبی و عروقی از دست می دهد.

بسیاری از عوامل خطر ساز را می توان در اوایل زندگی کنترل کرد و بدین ترتیب خط ابتلا به بیماری های قلبی را در اواخر زندگی کاهش داد. سایر عوامل خطر ساز نیز معمولا از طریق ارثی منتقل شده و یا نتیجه و بازخورد بیماری های دیگر هستند.

پیشگیری بهترین روش برای جلوگیری از مشکلات قلبی و عروقی است. کنترل تعداد زیادی از فاکتور های خطر زیر در زمان کودکی، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را درآینده کاهش خواهد داد:

فشار خون بالا

طبق آمار در کشور آمریکا کمتر از ۳ درصد کودکان مبتلا به فشار خون بالا هستند. اما فشار خون بالا یک بیماری جدی و مهم در کودکان است و اغلب به دلیل عدم وجود علائم بالینی، دیر تر تشخیص داده شده و پنهان می ماند. اطمینان حاصل کنید که فشار خون فرزند شما در معاینات سالانه بررسی شود.

 چه عواملی باعث فشار خون بالا در کودکان می شود؟

فشار خون بالا در کودکان یک بیماری مادرزادی قلبی نیست، اما می تواند ارثی باشد. به همین دلیل کودکانی که در خانواده هایی با فشار خون بالا متولد می شوند، باید فشار خون خود را با احتیاط بیشتری کنترل کنند.

بیشتر موارد فشار خون بالا در کودکان نتیجه بیماری های دیگر مانند بیماری قلبی یا کلیوی است که به آن فشار خون ثانویه گفته می شود.

کلسترول بالا

کمتر از ۱۵ درصد از کودکان سطح کلسترول بالایی دارند، اما مطالعات نشان می دهد که تشکیل پلاک های چربی از کودکی شروع شده و به بزرگسالی می رسد. به این روند بیماری آترواسکلروز گفته می شود. با گذشت زمان، آترواسکلروز منجر به بیمای های قلبی و عروقی می شود که بزرگترین علت مرگ و میر در بزرگسالان است.

چه عواملی باعث افزایش کلسترول در کودکان و نوجوانان می شود؟

در بعضی از موارد، کلسترول بالا در اعضای خانواده ها زیاد دیده می شود. به این بیماری، کلسترول خون بالای خانوادگی گفته می شود. حدود ۱ تا ۲ درصد از کودکان این بیماری را دارند و باید قبل از ۵ سالگی میزان کلسترول آنها بررسی و کنترل شود.

سایر عوامل خطر زای کلسترول بالا شامل چاقی، فشار خون بالا و سیگار کشیدن است.

سیگار کشیدن

طبق مرکز کنترل بیماری ها (CDC)، تقریبا ۲۵ درصد دانش آموزان دبیرستانی از محصولات تنباکو استفاده کرده و روزانه ۴۰۰۰ هزار کودک زیر ۱۸ سال اولین سیگار خود را امتحان می کنند. می توان گفت که از هر ۱۰ نفر سیگاری، ۹ نفر قبل از پایان دوره دبیرستان شروع به سیگار کشیدن می کنند. این به معنای این است که اگر کودکان بتوانند در دوران مدرسه، سیگار را تجربه نکنند، احتمالا هرگز سیگاری نخواهند شد.

سالانه بیش از ۹۰ هزار نفر در اثر بیماری های قلبی ناشی از استعمال دخانیات جان خود را ازد ست می دهند. مصرف سیگار می تواند تا ۷۵ درصد خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را افزایش دهد. هر چه مدت سیگاری بودن افراد بیشتر باشد، خطر ابتلا نیز بالاتر است.

سیگار کشیدن روی قلب در نوجوان چگونه تأثیر می گذارد؟

بیشتر نوجوانانی که سیگار می کشند، به دلیل وابستگی آنها به نیکوتین است. نیکوتین رگهای خونی را باریک کرده و فشار اضافی برروی قلب ایجاد می کند. زمانی که نوجوانی بخواهد سیگار را ترک کند، به دلیل وابستگی به نیکوتین، این فرایند سخت تر است و نوجوان به هنگام ترک سیگار دچار همان علائمی می شود که بزرگسالان حین ترک سیگار به آن دچار می شوند.

تحقیقات نشان می دهد که استعمال دخانیات و به خصوص سیگار، شریانها را سفت کرده و موجب آریتمی می شود. همچنین مواد شیمیایی موجود در دود سیگار و تنباکو منجر به ایجاد پلاک چربی در شریان ها شده و به دیواره رگ ها آسیب وارد می کند و موجب افزایش فشار و کلسترول در خون خواهد شد.

چاقی

چاقی عامل اصلی خطر ابتلا به بیماری های قلبی است. طبق آمار رسمی در آمریکا از هر ۳ فرد بزرگسال، یک نفر چاق است. مطالعات اخیر نشان می دهد چاقی باعث مرگ بیش از ۱۱۰ هزار آمریکایی در سال می شود.

طی بررسی و تحقیقات انجام شده توسط وزارت بهداشت ایران در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۰ درصد کودکان ایرانی از مشکل چاق رنج می برند.به همین دلیل مشکلات مربوط به چاقی همچون ابتلا به دیابت نوع ۲ افزایش شدیدی داشته است. از آنجایی که کودکان چاق به حتمال زیاد، بزرگسالان چاقی خواهند شد، جلوگیری یا درمان چاقی در دوران کودکی، خطر چاقی در بزرگسالان را کاهش می دهد. به همین ترتیب خطر ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت و سایر بیماری های ناشی از چاقی نیز کاهش خواهد یافت.

چاقی در کودکان خطرناک است، محققان بر این باورند که سلول های چربی ای که در کودکی در بدن ما به وجود می آید، تا بزرگسالی در بدن باقی می مانند. کودکان چاق ممکن است ۵ برابر افراد با وزن طبیعی سلول های چربی داشته باشند. رژیم غذایی در بزرگسالی باعث کاهش اندازه سلول های چربی می شود اما تعداد واقعی سلول های چربی را کاهش نمی دهد.

 از کجا بدانم که فرزند من چاق است؟

برای تعیین چربی بدن در کودکان و نوجوانان از شاخص توده بدنی یا BMI استفاده می شود. از این شاخص برای تعیین کمبود یا اضافه وزن، تعیین رژیم غذایی و ورزش بر اساس قد و وزن استفاده می شود. البته ارزیابی BMI به سن کودکان بستگی دارد، چرا که با بزرگ شدن کودکان، میزان چربی بدن آنها نیز تغییر می کند.از این رو پزشکان و مشاوران تغذیه از نمودار های مخصوص سن و جنس برای ترسیم BMI کودکان استفاده می کنند.

صدک BMI کودک نشان می دهد که اندازه BMI او در مقایسه با سایر کودکان در همان گروه سنی چگونه است. بر اساس مطالعات کودکانی که صدک BMI آنها از ۹۵ بیشتر است، کودکان دارای اضافه وزن در نظر گرفته می شوند و کودکانی که BMI آنها در صدک ۵۰ باشد، وزن متوسط و متعادلی داشته و کودکانی که در صدک ۵ و یا پایین تر از آن قرار دارند، جزء افراد کم وزن محسوب می شوند.

عدم تحرک جسمی

عدم تحرک جسمی عامل اصلی ابتلا به بیماری های قلبی است. افرادی که ورزش نمی کنند، خطر ابتلا به بیماری های قلبی در آنها بیشتر است. عدم تحرک جسمی همچنین خطر ابتلا به سایر عوامل خطر بیماری های قلبی مانند کلسترول بالا، فشار خون بالا، چاقی و دیابت را افزایش می دهد.

کودکان فعال معمولاً در آینده بزرگسالان فعالی خواهند شد. علاوه بر جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی در سنین بالاتر، ورزش منظم:

• – به کنترل وزن کمک می کند. از آنجا که کودکان چاق به احتمال زیاد بزرگسالان چاقی خواهند شد، جلوگیری یا درمان چاقی در دوران کودکی می تواند خطر چاقی در بزرگسالی را کاهش دهد. همین امر به نوبه خود خطر ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت و سایر بیماری های مرتبط با چاقی را کاهش خواهد داد.
• – استخوان ها را تقویت می کند. ورزش منظم منجر به رشد بهتر استخوان ها می شود و خطر پوکی استخوان در بزرگسالی را کاهش می دهد.
• – عزت نفس و اعتماد به نفس را افزایش می دهد. ورزش می تواند باعث شود کودک شما از نظر جسمی و روحی احساس بهتری داشته باشد.
• – سلامت قلب و عروق را بهبود می بخشد. ورزش باعث کاهش فشار خون، افزایش HDL یا “کلسترول خوب” در خون شده و استرس را کاهش می دهد.

از کجا بفهمم فرزندم به اندازه کافی ورزش می کند؟

انجمن قلب آمریکا توصیه می کند همه کودکان ۵ سال و بالاتر حداقل ۶۰ دقیقه ورزش روزانه انجام دهند. این شامل ترکیبی از فعالیتهای با شدت متوسط ​​و زیاد است.