یبوست مزمن، به معنی دفع نامکرر یا اختلال در خروج مدفوع است که چند هفته یا بیشتر ادامه داشته باشد. یبوست عموما به این صورت توصیف می شود که فرد در طول هفته، کمتر از سه بار مدفوع کند.
اگرچه یبوست گاه و بیگاه بسیار شایع است، برخی افراد دچار یبوست مزمنی می شوند که می تواند در انجام کارهای روزانه تداخل ایجاد کند.
گاهی یبوست مزمن باعث می شود فرد مجبور شود برای دفع، بیش از حد زور بزند.
درمان یبوست مزمن به علت زمینه ای بستگی دارد. اگرچه، در برخی موارد، علت آن هیچ گاه یافت نمی شود.
علائم یبوست
علائم و نشانه های یبوست مزمن عبارت اند از:
- کمتر از سه بار مدفوع در هفته
- سفتی مدفوع
- نیاز به زور زدن در هنگام دفع
- احساس وجود انسدادی در راست روده که مانع از دفع می شود
- احساس ناتوانی در تخلیه کامل مدفوع
نیاز به کمک برای تخلیه راست روده، مثلا با استفاده از دست برای فشار وارد کردن به شکم و به کمک انگشت برای خارج کردن مدفوع از راست روده
در صورتی که فرد در سه ماه گذشته، دو یا بیش از دو علامت را تجربه کرده باشد، ممکن است به یبوست مزمن مبتلا شده باشد.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت ایجاد تغییرات بی دلیل و ماندگار در عادات دفع، به پزشک مراجعه کنید.
دلایل یبوست
اغلب اوقات یبوست زمانی رخ می دهد که حرکت مدفوع در مجرای گوارشی بسیار آهسته بوده یا مدفوع نمی تواند به درستی از راست روده خارج شود که این امر می تواند منجر به سفت و خشک شدن مدفوع شود.
یبوست مزمن، دلایل احتمالی بسیاری دارد.
انسداد در روده بزرگ یا راست روده
ممکن است انسداد در روده بزرگ یا راست روده، دفع را کند یا متوقف کند. دلایل عبارت اند از:
- پارگی های کوچک در پوست اطراف مقعد
- انسداد در روده ها
- سرطان روده بزرگ
- تنگی روده بزرگ
- سرطان شکمی که به روده بزرگ فشار وارد کند
- سرطان راست روده
- برآمدگی راست روده به سمت دیواره پشتی مهبل
مشکلات موجود در اطراف روده بزرگ و راست روده
مشکلات نورولوژیکی می تواند اعصابی را درگیر کند که موجب انقباض عضلات روده بزرگ و راست روده و حرکت رو به جلوی مدفوع در روده ها شود. دلایل عبارت اند از:
- آسیب به اعصابی که اعمال بدن را کنترل می کنند
- ام اس
- بیماری پارکینسون
- آسیب نخاعی
- سکته مغزی
اختلال در عضلات موثر
گاهی مشکلات مربوط به عضلات لگنی موثر در دفع، باعث یبوست مزمن می شود. این مشکلات عبارت اند از:
- ناتوانی در شل کردن عضلات لگنی موثر در دفع
- ناتوانی عضلات لگنی در هماهنگی صحیح شل شدن و انقباض
- ضعف عضلات لگنی
عارضه های موثر بر هورمون های بدن
هورمون ها به تعادل مایعات بدن کمک می کنند. بیماری ها و عارضه هایی که تعادل هورمون ها را بر هم می زنند، می توانند منجر به یبوست شوند، از جمله:
- دیابت
- پرکاری غده پاراتیروئید
- بارداری
- کم کاری غده تیروئید
فاکتورهای ریسک برای یبوست
فاکتورهایی که می توانند ریسک یبوست مزمن را افزایش دهند عبارت اند از:
- سالمند بودن
- زن بودن
- کاهش آب بدن
- کمبود فیبر در رژیم غذایی
- فعالیت فیزیکی کم یا فقدان آن
- مصرف داروهای معین مانند مسکن ها، برخی داروهای ضد افسردگی یا داروهای کاهنده فشار خون
- ابتلا به عارضه ذهنی مانند افسردگی یا اختلال در غذا خوردن
عوارض یبوست مزمن عبارت است از:
- تورم وریدهای مقعد. زور زدن در حین مدفوع ممکن است باعث تورم وریدهای داخل و اطراف مقعد شود.
- پارگی پوست داخلی مقعد. سفتی یا بزرگی مدفوع می تواند باعث پارگی های کوچک در مقعد شود.
- ناتوانی در خروج مدفوع. گاهی یبوست مزمن باعث تجمع مدفوعی می شود که در روده ها گیر کرده است.
- بیرون زدگی روده از مقعد. زور زدن برای دفع می تواند باعث کشیدگی بخش کوچکی از راست روده و برون زدگی آن از مقعد شود.
بیشتر بخوانید: مشکلات رایج گوارش
پیشگیری
موارد زیر می تواند به پیشگیری از ابتلا به یبوست مزمن کمک کند.
- افزودن مقادیر فراوان از غذاهای پر فیبر مانند حبوبات، سبزیجات، میوه جات و سبوس گندم به رژیم غذایی.
- کاهش مصرف غذاهای کم فیبر مانند غذاهای فرآوری شده و محصولات لبنی و گوشتی
- حفظ فعالیت بدنی و انجام تمرینات منظم
- مدیریت استرس
- نادیده نگرفتن نیاز فوری به مدفوع
- تنظیم یک برنامه زمانی منظم برای مدفوع، خصوصا پس از یک وعده غذایی
- گنجاندن مقادیر زیاد فیبر در رژیم غذایی کودکانی که تازه شروع به خوردن غذاهای جامد کرده اند
تشخیص
علاوه بر معاینه فیزیکی عمومی و معاینه روده ای دیجیتال، پزشکان از تست های زیر برای تشخیص یبوست مزمن و یافتن علت استفاده می کنند:
تست خون.
پزشک به کمک تست خون به جستجوی یک عارضه سیستمیک مانند کم کاری تیروئید یا سطح بالای کلسیم خواهد پرداخت.
تست اشعه ایکس.
تست اشعه ایکس می تواند به پزشک در بررسی انسداد روده ها و وجود مدفوع در طول روده بزرگ کمک کند.
معاینه راست روده و کولون سیگموئید.
در این روش، پزشک، یک لوله منعطف و چراغ دار را وارد مقعد کرده تا راست روده و بخش تحتانی کولون را معاینه کند.
معاینه راست روده و تمام روده بزرگ.
این روش به پزشک اجازه می دهد روده بزرگ را به کمک یک لوله منعطف و مجهز به دوربین معاینه کند.
ارزیابی عملکرد عضله اسفنکتر مقعدی. در این روش، پزشک، یک لوله باریک و منعطف را وارد مقعد و راست روده کرده و سپس بالون کوچکی را که نوک لوله قرار گرفته است، متورم می کند.
سپس این ابزار از داخل ماهیچه اسفنکتر به بیرون کشیده می شود.این روش به پزشک اجازه می دهد هماهنگی عضلات درگیر در دفع را ارزیابی کند.
ارزیابی سرعت عضله اسفنکتر مقعدی.
این تست، زمانی را که طول می کشد تا فرد، بالون پر آبی را که داخل راست روده قرار گرفته است، به بیرون براند، اندازه گیری می کند.
ارزیابی کیفیت حرکت غذا در طول روده بزرگ.
در این روش، فرد، کپسولی حاوی یک نشانگر غیر قابل نفوذ یا یک ابزار ثبت کننده را می بلعد. پیشرفت کپسول در طول روده بزرگ، طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت ثبت شده و به کمک اشعه ایکس قابل مشاهده است.
عکس برداری اشعه ایکس در زمان خروج مدفوع.
در این روش، پزشک، ماده ای حاوی باریم را وارد راست روده می کند. سپس، این ماده طی مدفوع خارج می شود.
باریم، خود را تحت اشعه ایکس نشان داده و ممکن است مشکلات مربوط به عملکرد عضله و هماهنگی عضلانی را آشکار کند.
MRI.
در این روش، پزشک، ژلی را وارد راست روده می کند.
اسکنر MRI می تواند عملکرد عضلات دفع را ارزیابی کرده و مشکلاتی مانند رکتوسل یا بیرون زدگی راست روده را که می تواند منجر به یبوست شود، تشخیص دهد.
بیشتر بخوانید: درد شکم و روش های درمان آن
درمان یبوست
درمان یبوست مزمن معمولا با تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی، با هدف افزایش سرعت حرکت مدفوع در مسیر روده آغاز می شود.
در صورت مفید نبودن این تغییرات، ممکن است دارو یا جراحی توصیه شود.
تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی
گاهی پزشک برای رفع یبوست، تغییرات زیر را توصیه می کند:
افزایش مصرف فیبر
افزودن فیبر به رژیم غذایی، وزن مدفوع و سرعت حرکت آن در طول روده را افزایش می دهد. لازم است به تدریج مصرف میوه ها و سبزیجات تازه افزایش یابد.
گاهی پزشک، مصرف مقدار معینی از فیبر در هر روز را توصیه می کند. به طور کلی، بهتر است روزانه برای هر ۱۰۰۰ کالری، ۱۴ گرم فیبر مصرف شود.
افزایش ناگهانی در مقدار فیبر مصرفی، می تواند باعث نفخ شود، بنابراین بهتر است به آرامی شروع کرده و طی چند هفته به هدف خود برسید.
اغلب روزهای هفته ورزش کنید
فعالیت فیزیکی، فعالیت عضلانی در روده ها را افزایش می دهد. سعی کنید اغلب روزهای هفته ورزش کنید.
اگر تا کنون ورزش نمی کردید، در مورد آغاز برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنید.
نیاز فوری به دفع را نادیده نگیرید. در دستشویی با صرف زمان کافی اجازه دهید دفع بدون عجله انجام شود.
ملین ها
انواع مختلفی از ملین ها وجود دارد. هر کدام به یک روش، دفع را آسان تر می کند، از جمله:
مکمل های فیبری. مکمل های فیبری، به مدفوع حجم می دهند. مدفوع های حجیم، نرم تر بوده و دفع آن ها آسان تر است. مکمل های فیبری شامل پسیلیوم، کلسیم پلی کربوفیل و متیل سلولز است.
محرک ها
محرک ها از جمله بیزاکودیل و سنوزید باعث انقباض روده ها می شوند.
اسموتیک ها
ملین های اسمزی با افزایش ترشح مایع از روده ها و تحریک دفع، به حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می کنند.
نمونه این ملین ها عبارت اند از: منیزیم هیدروکساید، منیزیم سیترات، لاکتولوز و پلی اتیلن گلایکول هستند.
روان کننده ها
روان کننده هایی مانند روغن معدنی، مدفوع را قادر می سازند آسان تر در روده حرکت کند.
نرم کننده های مدفوع
نرم کننده های مدفوع از جمله دوکوزات سدیم و دوکوزات کلسیم، رطوبت مدفوع را افزایش می دهند.
تنقیه و شیاف
تنقیه آب می تواند به نرم کردن مدفوع و تولید مدفوع کمک کند. شیاف گلیسیرین یا بیزاکودیل نیز با روان سازی و تحریک، به خروج مدفوع از بدن کمک می کند.
سایر داروها
در صورت موثر نبودن داروهای بدون نسخه بر یبوست مزمن، گاهی پزشک، خصوصا در صورت ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر، یک داروی تجویزی را توصیه می کند.
داروهایی که آب را به داخل روده ها می کشانند.
لوبیپروستون، لیناکلوتید و پلیکاناتید، کار خود را با کشاندن آب به داخل روده ها و افزایش سرعت حرکت مدفوع انجام می دهد.
گیرنده های سروتونین ۵-هیدروکسی تریپتامین.
پروکالوپرید به حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می کند.
آنتاگونیست های گیرنده مو-اپیوئیدی
اگر یبوست ناشی از داروهای مسکن افیونی باشد، این آنتاگونیست ها از جمله نالوکسگول و متیل نالترکسون، تاثیر مواد افیونی بر روده را خنثی کرده تا امکان حرکت مدفوع فراهم شود.
آموزش عضلات لگنی
بیوفیدبک شامل همکاری با یک درمانگر برای کمک به یادگیری شل کردن و منقبض کردن عضلات لگن است.
شل کردن عضلات کف لگن در زمان درست در طول دفع، به خروج آسان تر مدفوع کمک می کند.
طی جلسه بیوفیدبک، یک لوله مخصوص وارد راست می شود. درمانگر به فرد کمک می کند عضلات لگنی را شل و سفت کند.
یک دستگاه، تنش عضلانی را اندازه گیری کرده و با استفاده از صدا یا نور به فرد می فهماند چه زمانی عضلات را شل کرده است.
جراحی
در صورت آزمودن سایر درمان ها و وجود انسداد، رکتوسل یا تنگی روده، جراحی یکی از گزینه های پیش رو است.
برای افرادی که روش های دیگر را امتحان کرده اند و آن هایی که دچار کندی حرکت مدفوع در مسیر روده بزرگ شده اند، برداشتن بخشی از روده بزرگ به کمک جراحی، یکی از گزینه ها است.
به ندرت نیاز به برداشتن کامل روده است.
درمان های خانگی یبوست
افزایش مصرف فیبر
افزودن فیبر به رژیم غذایی، وزن مدفوع و سرعت حرکت آن در طول روده را افزایش می دهد. لازم است به تدریج مصرف میوه ها و سبزیجات تازه افزایش یابد.
گاهی پزشک، مصرف مقدار معینی از فیبر در هر روز را توصیه می کند. به طور کلی، بهتر است روزانه برای هر ۱۰۰۰ کالری، ۱۴ گرم فیبر مصرف شود.
افزایش ناگهانی در مقدار فیبر مصرفی، می تواند باعث نفخ شود، بنابراین بهتر است به آرامی شروع کرده و طی چند هفته به هدف خود برسید.
اغلب روزهای هفته ورزش کنید
فعالیت فیزیکی، فعالیت عضلانی در روده ها را افزایش می دهد. سعی کنید اغلب روزهای هفته ورزش کنید.
اگر تا کنون ورزش نمی کردید، در مورد آغاز برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنید.
نیاز فوری به دفع را نادیده نگیرید. در دستشویی با صرف زمان کافی اجازه دهید دفع بدون عجله انجام شود.
درمان جایگزین برای یبوست
بسیاری از افراد از درمان های جایگزین و مکمل برای درمان یبوست استفاده می کنند، اما این روش ها به اندازه کافی مورد مطالعه قرار نگرفته اند.
استفاده از مواد پروبیوتیک از جمله بایفیدوباکتریوم یا لاکتوباسیلوس نیز می تواند مفید واقع شود، اما نیاز به تحقیقات بیشتر است.
فروکتوالیگوساکارید، قندی که در بسیاری از میوه ها و سبزیجات وجود دارد نیز می تواند مفید باشد. محققان در حال ارزیابی اثربخشی طب سوزنی هستند.
آمادگی برای قرار ملاقات
مرحله اول درمان یبوست توسط پزشک خانواده یا پزشک عمومی انجام می شود. در صورت احتمال ابتلا به موارد پیشرفته تر یبوست، ممکن است فرد به متخصص اختلالات گوارشی ارجاع داده شود.
از آنجا که قرارهای ملاقات، کوتاه و مختصر بوده و موارد بسیاری باید پوشش داده شود، بهتر است آمادگی لازم وجود داشته باشد.
در اینجا اطلاعاتی جهت آماده سازی فرد و آنچه که باید از پزشک انتظار داشت، آورده شده است.
قبل از ملاقات با پزشک چه کارهایی می توان انجام داد
- از محدودیت های پیش از ملاقات آگاه باشید. در زمان تنظیم جلسه ملاقات، بپرسید آیا نیاز به انجام کاری مانند محدود کردن رژیم غذایی یا خوردن غذاهای پر فیبر وجود دارد.
- هرگونه علائم موجود را یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله هرگونه استرس یا تغییرات اخیر در زندگی مانند سفر یا بارداری را یادداشت کنید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها، مکمل ها یا داروهای گیاهی مصرفی تهیه کنید.
- یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را به همراه ببرید. گاهی به خاطر سپردن تمام اطلاعات می تواند دشوار باشد. فرد همراه می تواند موارد فراموش شده را به خاطر بیاورد.
- سوالات مورد نظر خود را یادداشت کنید.
تعدادی از سوالات مربوط به یبوست عبارت اند از:
- محتمل ترین علت علائم چیست؟
- نیاز به چه تست هایی وجود دارد و چگونه باید برای آن ها آماده شد؟
- آیا ریسک ابتلا به عوارض مربوط به این عارضه وجود دارد؟
- چه درمان هایی توصیه می شود؟
- در صورت عدم تاثیر درمان اولیه، پیشنهاد بعدی چیست؟
- آیا نیاز به محدودیت های غذایی وجود دارد؟
- در صورت وجود مشکلات پزشکی دیگر، چگونه می توان این مشکلات را در کنار یبوست مدیریت کرد؟
چه انتظاری باید از پزشک داشت
احتمالا پزشک، سوالاتی را خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخ دهی به آن ها، امکان پرسیدن سوالات بیشتر را فراهم می کند.
سوالات احتمالی عبارت اند از:
- چه زمانی علائم یبوست آغاز شد؟
- علائم، مداوم بودند یا گاه و بیگاه؟
- شدت علائم چقدر بود؟
- چه چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
- چه چیزی علائم را شدت می بخشید؟
- آیا تجربه درد شکمی نیز داشتید؟
- آیا تجربه استفراغ نیز داشتید؟
- آیا اخیرا دچار کاهش وزن بی دلیل شده اید؟
- روزانه چند وعده غذا می خورید؟
- روزانه چقدر مایعات، از جمله آب می نوشید؟
- آیا تاکنون در مدفوع خود، خون مشاهده کرده اید؟
- آیا هنگام مدفوع، زور می زنید؟
- آیا در خانواده، سابقه مشکلات گوارشی یا سرطان روده بزرگ وجود دارد؟
- آیا به عارضه جسمی دیگری مبتلا هستید؟
- آیا اخیرا داروی جدیدی را شروع کرده یا دوز داروهای مصرفی خود را تغییر داده اید؟
برای دریافت نوبت و معاینه زیر نظر پزشک فوق تخصص گوارش، جهت تشخیص علت یبوست، انجام آندوسکوپی یا کولونوسکوپی و تجویز یک برنامه درمانی خاص با شماره ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ تماس بگیرید.
در کلینیک دکتر خسروی آزمایش های آندوسکوپی و کولونوسکوپی انجام می شود.
اطلاع از آدرس کلینیک، دریافت نوبت و مراجعه حضوری در کلینیک از طریق تماس تلفنی و صفحه تماس با ما
مطالب مرتبط
- سنگ مثانه ، علائم و درمان سنگ مثانه در واقع مواد معدنی متبلوری هستند که وقتی ادرار غلیظ شده در مثانه سفت می شود، به وجود می آید. بیش از ۹۰% از ادرار آب بوده…
- سرطان معده ، تشخیص ، علائم و درمان سرطان معده رشد غیرطبیعی سلول هاست که از معده آغاز می شود. معده یک کیسه عضلانی است که در قسمت میانی بالای شکم و درست زیر دنده ها قرار…
- آسپیراسیون چیست؟ علائم، تشخیص و درمان آسپیراسیون ریوی یک اصطلاح پزشکی در مورد موقعیتی است که در آن جسم یا عذا وارد نای و ریه های فرد شود. این حالت می تواند منجر به سرفه،…
- زبان پریشی یا آفازی چیست علائم، تشخیص و درمان آفازی یا زبان پریشی چیست؟ زبان پریشی یا اصطلاحا آفازی Aphasia یک اختلال ارتباطی است که از آسیب به نواحی مغزی مربوط به زبان، ناشی می شود. این عارضه…
علت التهاب مغزی + تشخیص و درمان
التهاب مغزی چیست التهاب مغز یا آنسفالیت عموماً به دلیل عفونت ویروسی ایجاد می شود. این بیماری که معمولاً به عنوان «تب مغزی» نیز…
