آیا می‌دانستید خواب و رویا از دیدگاه طب سنتی می‌تواند مزاج فرد یا غلبه مزاج در افراد را نشان دهد؟ برای دانستن این موضوع در ادامه مطلب با ما باشید:
نقش رؤیا در تشخیص بیماری از دیدگاه طب سنتی ایران
در طب سنتی ایران یکی از علائمی که در تشخیص مزاج و بیماری به کار می‌رود انواع رؤیاهایی است که شخص در خواب مشاهده می‌کند. در باورهای
پزشکی نیاکان، رؤیاهای مختلفی که افراد در خواب می‌بینند هر یک بر امر خاصی دلالت می‌کند.
برخی از این رؤیاها از نظر پزشکی اهمیتی نداشته و نقشی در تشخیص ندارند ولی برخی از آن‌ها در صورت دارا بودن شرایط لازم می‌توانند به تشخیص مزاج یا بیماری کمک زیادی نمایند؛ به طوری که در برخی موارد،تشخیص پزشک علاوه بر سایر علائم با توجه به رؤیاهای بیمار شکل می‌گیرد و گاهی نیز وجه افتراق دو بیماری با علائم مشابه، به کمک رؤیاهای بیمار صورت می‌پذیرد.
چه جزئیاتی از خواب و رویا در وضعیت جسمی و روانی تأثیر دارد؟
جزئیات رؤیای مشاهده شده از قبیل رنگ اشیاء، دمای احساس شده در رؤیا، شرایط محیطی، بوهای حس شده، وضعیت روانی فرد در حین رؤیا و سایر
مواردی که به آن‌ها اشاره خواهد شد هر یک می‌توانند گویای وضعیت خاص جسمی و روانی شخص باشند.
از دیدگاه طب جدید نیز محتوای رؤیا که در شرایط مختلف فرهنگی، جنسی و فردی دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی است برای کشف ارتباطات بین محتوای رؤیا و شناخت حالات مختلف بیداری، کمک کننده است.
مکانیسم رویا در طب جدید و طب سنتی
طب جدید
در طب روز، رؤیا به عنوان یکی از تظاهرات طبیعی فرایندهای ناخودآگاه در نظر گرفته می‌شود و تصاویری که در رؤیا دیده می‌شود ناشی از افکار یا
آرزوهایی است که در ناخودآگاه انسان وجود دارد.
طب سنتی
اسباب انواع رویا
اما از دیدگاه طب سنتی، آنچه سبب انواع رؤیا می‌شود:
۱) گاهی اتصال نفس به مبادی عالی نفس است که رؤیای صادقه نامیده شده و هرچند مورد تأیید ادیان توحیدی نیز قرار گرفته است ولی از موضوع بحث ما خارج است
۲) گاهی به سبب نقش بستن چیزی در خیال در هنگام بیداری بوده که در زمان خواب متجسم می‌گردد که به آن رؤیای کاذبه می‌گویند که این هم مورد نظر ما نمی‌باشد.
۳) و گاهی نیز ناشی از سوءمزاج روح است که در این مقاله به شرح آن می‌پردازیم. شایان ذکر است که در این حالت قوه متخیله که یک بخش از حواس باطنی مغز است سبب می‌شود که بیمار متناسب با خلط غالب در بدن یا سوءمزاج موجود، صورت اشیای خاصی را در خواب ببیند. به عنوان مثال دیدن آتش، آفتاب، برق، صاعقه و … در خواب به سبب تجربه و درک انسان از حرارت در این‌ها است که در غلبه اخلاط گرم دیده می‌شود.
نشانه رؤیا در مزاج‌ها و سوء‌مزاج‌های مختلف
همانطور که گفته شد از دیدگاه بوعلی سینا و سایر حکمای طب سنتی ایران رؤیا به عنوان یکی از علائم تشخیصی مطرح می‌باشد، به طوری که برخی از خواب‌ها از نظر پزشکی دارای اهمیت بوده و در تشخیص مزاج یا بیماری کمک کننده‌اند.
محتویات و جزئیات رؤیای فرد می‌تواند گویای وضعیت خاص جسمی و روانی وی باشد. در سوءمزاج‌ها و غلبه اخلاط، هر فرد متناسب با خلطی که در بدنش افزایش یافته خوابهایی با رنگ و محتوای متنناسب با آن خلط می‌بیند. به عنوان نمونه:
۱) نشانه خواب و رویا در مزاج گرم و تر
خواب افراد دموی‌مزاج یا کسانی که غلبه دم در خون دارند، دارای نشانه‌هایی مانند خوابهایی که در آن خونریزی از بدن است، خونگیری و خواب‌های قرمزرنگ؛ دیدن چیزهای سرخ و جاری شدن خون بسیار از بدن و گرمی خون؛ دیدن وسایل لهو و لعب و غذاهای لذیذ و باغ و بستان و نور است.
۲) نشانه خواب و رویا در مزاج گرم و خشک
افراد صفراوی یا گرم و خشک یا افرادی که غلبه صفرا پیدا کرده‌اند، خواب‌های زردرنگ، خوابهایی همراه با آتش و حرارت (خواب می‌بیند که یا جایی آتش گرفته و یا احیاناً خود را نیز می‌بیند که می‌سوزد)، سوختن اشیاء، حمله شیر یا حیوانات درنده، خواب آفتاب و رعد و برق و صاعقه می‌بینند.
دیدن خواب و رویای زردرنگ،آتش و شعله، پوشیدن لباس‌های زرد، فرش و خانه و هر چیز زرد و براق، زردرنگ دیدن اشیایی که در واقعیت زرد نیست، احساس طعم تلخ و خوردن چیزهای تلخ در خواب، نشانه وجود صفرا در بدن است.
۳) نشانه خواب و رویا در مزاج سرد و تر
خواب افراد بلغمی یا خواب فردی که غلبه بلغم پیدا کرده است دارای نشانه‌هایی مانند خواب دیدن برف و یخ و رودخانه، دریا و هرچه سرد و مرطوب است، بادهای سرد و احساس سرمای زیاد در خواب و یا شنا کردن در استخر یا دریا، افتادن و غرق شدن یا… و آمدن باران در خواب و همچنین برداشتن بار سنگین و چیزهای بدبو است.
۴) نشانه خواب و رویا در مزاج سرد و خشک
خواب افراد سوداوی یا کسانی که غلبه سودا در بدن دارند دارای نشانه‌هایی مانند پرتاب شدن از پله، سقوط، خواب‌های تیره‌رنگ، خواب حیوانات سیاه‌رنگ، سگ سیاه و خوابهایی که ترس شدیدی در فرد به وجود می‌آورد است.
برخی اوقات فرد در خواب می‌خواهد فریاد بزند ولی نمی‌تواند، بنابراین خوردن چیزهای سیاه، دفع فضولات در خواب، دیدن مکان‌های تاریک و هوای غبارآلود و سیاه‌رنگ، حمله مار یا فیل سیاه همه نشانه‌های تجمع سودا در بدن فرد است.
نشانه خواب رؤیا در افراد دارای غلبه بلغم و سودا
اگر فردی غلبه بلغم همراه با غلبه سودا داشته باشد؛ خوابش دارای نشانه‌هایی مانند دیدن مرداب یا تالاب در خواب، دیدن آب‌های کثیف، آب‌های متعفن و وجود کرم یا هزارپا در خواب است.
دسته بندی انواع دیگر خواب و رویا
الف) رؤیا در امتلاء
بوعلی در علائم امتلاء یعنd افزایش کلd اخلاط در بدن می‌گوید این اشخاص خوابهایی می‌بینند که دلالت بر سنگینی دارد. مثلاً فرد در رؤیا می‌بیند که قادر به حرکت یا برخاستن یا تکلم نمی‌باشد یا بار سنگینی را برداشته است.
همچنین بوعلی معتقد است در صورتی که اخلاط موجود در بدن با وجود مقدار مناسب، رقیق باشند شخص رؤیاهایی با محتوای پرواز و سرعت حرکات می‌بیند.
ب) رؤیاهای مشوش
رؤیاهای مشوش و مفزعه دلالت بر گرمی و خشکی مغز نموده و نشانه استعداد ابتلا به بیماریهای گرم دماغ می‌باشد.
ج) رؤیاهای مختلط و درهم
خواب‌های مختلط نشانه وجود ریاح و بادهای غلیظ در بدن می‌باشد.
د) رؤیاهای خوشایند و لذتبخش
بوعلی دیدن خواب‌های لذتبخش از جمله بوهای خوش و صداها و مجالس مسرت بخش را دلیل اعتدال مزاج دانسته است.
ه) رؤیاهایی که به یاد آورده نمی‌شوند
رؤیاهایی که فرد در خواب مشاهده نموده ولی پس از بیداری به یاد نمی‌آورد، اکثرا بر سردی و تری مزاج دِماغ (مغز) دلالت می‌نمایند؛ همچنین بوعلی اشاره می‌کند که در فساد تخیل، شخص، خواب خیلی کم دیده و آن را نیز فراموش می‌کند.
شرایط لازم برای استدلال از رؤیا در تشخیص مزاج، سوء مزاج و بیماری
حکما برای این که از رؤیا به عنوان علامتی در تشخیص مزاج و سوء مزاج استفاده نمایند شرایطی را بیان نموده‌اند از جمله:
- خواب و رؤیا به یک نحو خاص تکرار شوند و فرد اکثراً در خواب هایش موارد بیان شده را ببیند.
- قبلاً در مورد آن موضوع گفتگو نشده باشد.
- مشغولیت فکری و عملی با موضوع رؤیا وجود نداشته باشد: مثلاً خواب آتش دیدن برای نانوا که به طور مکرر با آتش و حرارت سروکار دارد و
یا دیدن رؤیای خون در فردی که کارش ذبح حیوانات است و یا رؤیای امتحان دادن برای دانش‌آموزی که در حین گذراندن امتحانات می‌باشد در تشخیص قابل استفاده نیست.
عوامل موثر بر خواب و رویای دیده شده
در مطالعات جدید، تأیید شده که علاوه بر مزاج و غلبه اخلاط، ارتباط قابل توجهی بین موارد زیر با محتویات خواب و رویا دیده شده نیز وجود دارد:
۱) تغذیه (خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها)
از دیدگاه بوعلی سینا مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند گاهی سبب رؤیاهای آشفته گردد، از جمله آن‌ها میتوان به لوبیا، باقلا، عدس و تره اشاره کرد.
تحقیقات جدید انجام شده نیز ارتباط بین مواد غذایی و محتوای رؤیا را تأیید کرده و مشخص نموده است که مصرف بالای مواد غذایی آلی اثر مثبت بر محتوای رؤیا داشته و در مقابل، استفاده زیاد از فست فود، چیپس سیب زمینی و برخی کربوهیدرات‌ها تأثیر منفی بر آن دارد. این نتایج تأییدکننده تأثیر دریافت غذاهای خاص بر روی نوع رؤیا است.
۲) اتفاقات روزمره
بین اتفاقات روزمره و محتویات رؤیای دیده شده نیز ارتباط وجود دارد. مشکلات شخصی و استرس‌های شغلی روزانه، در خواب به صورت افزایش احساسات منفی و پرخاشگری‌ها منعکس می‌شود.
برخی از محققین نیز معتقدند که اغلب محتویات رؤیا مربوط به حوادث قبل از خواب می‌باشد.
نکات پایانی در خصوص تشخیص مزاج از طریق خواب و رویا
البته ملاک قرار دادن محتوای رؤیا برای تشخیص بیماری، مزاج و سوء مزاج، فقط هنگامی قابل قبول است که سایر علائم بیماری یا سوء مزاج نیز آن را تأئید نماید و دیدن رؤیایی خاص به تنهایی نمی‌تواند بیانگر یک تشخیص پزشکی باشد.
لازم به یادآوری است که از رؤیای صادقه نیز که به علت اثرپذیری نفس از عوالم معنوی است به طور معمول نمی‌توان برای تشخیص استفاده نمود.
امتیاز دهی کاربران
( رای)
داروهای ضد افسردگی و زوال عقل: آیا ارتباطی وجود دارد؟
زوال عقل یک اختلال عصبی است. هیچ درمانی برای این بیماری مزمن و پیشرونده، که حافظه و همچنین قضاوت در عملکرد، رفتار و…
