اختلالات خواب به مجموعه‌ای از شرایطی گفته می‌شود که به طور مستمر مانع از خوب خوابیدن یک فرد می‌گردد. اختلالات خواب که در اثر عوامل مختلفی اعم از بیماری‌ها یا استرس زیاد ایجاد می‌شود، در جوامع امروزی به سرعت در حال گسترش می‌باشد.
اغلب افراد گاه و بیگاه برای خوابیدن مشکل پیدا می‌کنند که این می‌تواند به خاطر استرس، برنامه‌های کاری فشرده و سایر عوامل خارجی باشد. اما هنگامی که این بی‌خوابی‌ها به یک امر عادی و همیشگی تبدیل می‌شود، می‌تواند زندگی عادی هر فردی را دچار اختلال نماید و این نشانه‌ای از نوعی اختلال خواب می‌باشد.
اگر گمان می‌کنید که ممکن است دچار اختلالات خواب شده باشید، لازم است در اسرع وقت نسبت به تشخیص و درمان این مشکل اقدام کنید. اگر اختلالات خواب به موقع درمان نشود، پیامدهای منفی آن می‌تواند منجر به بیماری‌ها و عوارض وخیم‌تری در فرد شود. همچنین اختلالات خواب بر عملکرد عادی شما در محل کار تأثیر منفی می‌گذارد، باعث ایجاد تنش در روابط اجتماعی شما می‌شود و در روند فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد می‌کند.
اختلالات خواب که توسط متخصصین مغز و اعصاب (نورولوژیست‌ها) تحت درمان قرار می‌گیرد شامل طیف بسیار وسیعی از ناهنجاری‌ها و شرایط مختلف از جمله بی‌خوابی، سندرم پای بیقرار (RLS) و حمله خواب (نارکولپسی) می‌باشد. متخصصین مغز و اعصاب در زمینه درمان بیماری‌ها و اختلالات مربوط به مغز، نخاع و سیستم عصبی تخصص دارند. اختلالات خواب نیز در بسیاری از موارد ارتباط نزدیکی با این مشکلات عصبی دارد.
برای رزرو نوبت جهت جلسه مشاوره و معاینه اولیه در زمینه مشکلات و اختلالات خواب در خود یا کودکتان می‌توانید با شماره 02188415320 تماس حاصل فرمایید.
فهرست مطالب
- 1 چه عواملی باعث اختلالات خواب می‌شود؟
- 1.1 آلرژی‌ها و مشکلات تنفسی
- 1.2 تکرر ادرار (نوکتوریا)
- 1.3 دردهای مزمن
- 1.4 استرس و اضطراب
- 2 علائم اختلالات خواب
- 3 انواع مختلف اختلالات خواب
- 3.1 حمله خواب
- 3.2 خواب‌پریشی
- 3.3 سندرم پای بیقرار
- 3.4 بی‌خوابی
- 3.5 وقفه تنفسی در خواب
- 4 اختلالات خواب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- 5 اختلالات خواب چگونه درمان می‌شود؟
- 5.1 درمان‌های پزشکی
- 5.2 بهداشت خواب و تغییر در سبک زندگی
چه عواملی باعث اختلالات خواب می‌شود؟
بیماری‌ها، شرایط و ناهنجاری‌های بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث بروز اختلالات خواب شوند. این اختلالات در بسیاری از موارد در نتیجه یک بیماری یا عامل زمینه‌ای دیگر به وجود می‌آیند. مهم‌ترین این عوامل زمینه‌ای شامل موارد زیر است:
آلرژی‌ها و مشکلات تنفسی
آلرژی‌ها، سرماخوردگی‌ها و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی در نفس کشیدن شما در هنگام خواب شبانه شوند. ناتوانی در نفس کشیدن به صورت سالم از طریق بینی نیز می‌تواند موجب بروز اختلالات خواب شود.
تکرر ادرار (نوکتوریا)
نوکتوریا یا همان تکرر ادرار می‌تواند شب‌ها باعث بیدار شدن شما از خواب و ایجاد اختلال در خواب شما شود. اختلالات هورمونی و بیماری‌های مجاری ادراری می‌توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند. به خاطر داشته باشید که اگر تکرر ادرار شما همراه با خونریزی یا درد باشد، باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
دردهای مزمن
درد مداوم می‌تواند مانع از به خواب رفتن شما در حالت عادی شود. حتی ممکن است بعد از آنکه به خواب رفتید، موجب بیدار شدن شما شود. بعضی از شایع‌ترین عوامل ایجاد دردهای مزمن عبارتند از:
- آرتروز
- سندرم خستگی مزمن
- فیبرومیالژیا
- بیماری‌های التهابی روده بزرگ
- سردردهای مداوم و میگرن
- درد مداوم پایین کمر
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب غالباً می‌تواند تأثیر منفی بر کیفیت خواب داشته باشد. این مشکلات باعث می‌شود که نتوانید به راحتی به خواب بروید و یا خواب خوبی داشته باشید. کابوس‌های شبانه، حرف زدن در خواب و راه رفتن در خواب نیز از جمله مشکلاتی هستند که می‌توانند موجب بروز اختلالات خواب شوند.
علائم اختلالات خواب
علائم اختلالات خواب می‌تواند بسته به شدت و نوع این اختلالات در افراد مختلف متفاوت باشد. همچنین در شرایطی که اختلالات خواب در اثر یک بیماری یا عامل زمینه‌ای دیگر به وجود آمده باشد، ممکن است علائم آن بسیار متغیر باشد. اما علائم کلی اختلالات خواب عبارتند از:
- مشکل در به خواب رفتن یا خواب ماندن
- ضعف و خستگی در طول روز
- میل شدید به چرت زدن در طول روز
- بدخلقی، زودرنجی و اضطراب
- حواس‌پرتی و عدم تمرکز
- افسردگی
انواع مختلف اختلالات خواب
انواع متعددی از اختلالات خواب وجود دارد که بعضی از آنها ممکن است در اثر عوامل زمینه‌ای دیگری به وجود آمده باشد.
حمله خواب
حمله خواب یا نارکولپسی با حمله‌های مکرر خواب در طول روز مشخص می‌شود. یعنی شما به طور ناگهانی احساس خستگی شدید می‌کنید و بدون مقدمه ناگهان به خواب می‌روید. این عارضه می‌تواند باعث بروز فلج خواب یا همان بختک خواب نیز بشود که موجب می‌شود شما بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب قادر به حرکت کردن و فعالیت فیزیکی نباشید. اگرچه حمله خواب ممکن است به خودی خود اتفاق بیفتد، اما با بیماری‌های عصبی خاصی از قبیل اسکلروز چندگانه (ام اس) نیز ارتباط دارد.
خواب‌پریشی
خواب‌پریشی نوعی از اختلالات خواب است که باعث بروز حرکات و رفتارهای غیرعادی در زمان خواب می‌شود. این رفتارها شامل موارد زیر است:
- راه رفتن در خواب
- حرف زدن در خواب
- ناله کردن در خواب
- کابوس شبانه
- شب ادراری
- دندان قروچه یا فشار دادن فک‌ها
سندرم پای بیقرار
سندرم پای بیقرار (RLS) به نیاز مداوم پاها به حرکت کردن گفته می‌شود. در بعضی از موارد، این حالت همراه با گزگز و به خواب رفتن پاها می‌باشد. هر چند این علائم می‌تواند در طول روز نیز اتفاق بیفتد، اما معمولاً در طول شب بروز آن شایع‌تر است. سندرم پای بیقرار اغلب با شرایط یا بیماری‌های خاص دیگری از جمله بیش‌فعالی و پارکینسون همراه می‌باشد.
بی‌خوابی
بی‌خوابی به ناتوانی در به خواب رفتن یا خواب ماندن گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند بعد از سفرهای هوایی و یا در اثر استرس، اضطراب، اختلالات هورمونی و بیماری‌های گوارشی به وجود بیاید. همچنین بی‌خوابی می‌تواند یکی از علائم مربوط به بیماری دیگری باشد. به طور کلی بی‌خوابی می‌تواند مشکلات بسیار زیادی را برای سلامتی و کیفیت زندگی شما ایجاد کند که برخی از شایع‌ترین آنها عبارت است از:
- افسردگی
- عدم تمرکز
- بدخلقی و زودرنجی
- افزایش وزن
- ضعف عملکرد در محیط کار یا تحصیل
عارضه بی‌خوابی اغلب در بین جوانان و زنان شایع است. این بیماری معمولاً در قالب یکی از سه نوع زیر طبقه‌بندی می‌شود:
- بی‌خوابی مزمن، هنگامی است که به طور مداوم و حداقل به مدت یک ماه اتفاق می‌افتد.
- بی‌خوابی حدواسط، هنگامی است که به صورت دوره‌ای و گاه و بیگاه اتفاق می‌افتد.
- بی خوابی موقتی که هر بار فقط چند شب ادامه پیدا می‌کند.
وقفه تنفسی در خواب
وقفه تنفسی یا آپنه خواب با توقف نفس کشیدن عادی در هنگام خواب مشخص می‌شود. وقفه تنفسی در خواب یک بیماری بسیار جدی است که باعث می‌شود اکسیژن کافی به بدن شما نرسد و شاید هم در طول شب، شما را از خواب بیدار کند.
اختلالات خواب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما ابتدا یک معاینه فیزیکی بر روی شما انجام می‌دهد و اطلاعات لازم در مورد علائم و سوابق پزشکی شما را کسب می‌کند. همچنین ممکن است چند آزمایش تشخیصی برای شما تجویز کند که شامل موارد زیر می‌باشد:
- آزمایش چندگانه خواب (پلی‌سومنوگرافی): یک نوع بررسی فرایند خواب است که طی آن میزان اکسیژن، حرکات بدن و امواج مغزی اندازه‌گیری می‌شود تا نقش آنها در ایجاد اختلالات خواب مشخص شود.
- نوار مغز (الکتروانسفالوگرام): آزمایشی است که برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغز انجام می‌شود و هر گونه مشکلات احتمالی در این زمینه را شناسایی می‌کند.
- آزمایش ژنتیک خون: یک آزمایش خون است که برای تشخیص حمله خواب و سایر عوامل زمینه‌ای که باعث بروز اختلالات خواب شده‌اند، انجام می‌شود.
نتایج این آزمایش‌ها می‌تواند اهمیت بسیار زیادی در تعیین برنامه درمانی مناسب برای اختلالات خواب داشته باشد.
اختلالات خواب چگونه درمان می‌شود؟
روش درمان اختلالات خواب می‌تواند بسته به نوع این اختلالات و عامل زمینه‌ای به وجود آورنده آن، متفاوت باشد. ما در کلینیک اختلالات خواب و مغز و اعصاب دکتر سخابخش بر ابعاد نورولوژیکی و روانی بیمارانی که به اختلالات خواب دچار شده‌اند، تأکید خاصی داریم. اختلالات خواب در بیماران مبتلا به بیماری‌های مخرب اعصاب از قبیل صرع و سکته مغزی می‌تواند بسیار شایع باشد و هر گونه اختلالات غیرطبیعی و مداوم در خواب این بیماران باید مورد آزمایش قرار بگیرد.
با وجود تفاوت‌های زیادی که در روش‌های درمان اختلالات خواب وجود دارد، معمولاً برنامه درمان هر نوع از این اختلالات شامل ترکیبی از درمان‌های پزشکی و تغییراتی در سبک زندگی بیمار می‌باشد:
درمان‌های پزشکی
درمان‌های پزشکی برای اختلالات خواب می‌تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:
- قرص خواب
- مکمل‌های ملاتونین
- داروهای ضد آلرژی یا سرماخوردگی
- داروهایی برای درمان بیماری یا عامل زمینه‌ای که باعث اختلالات خواب شده است.
- استفاده از وسایل کمکی تنفس یا جراحی (معمولاً برای درمان وقفه تنفسی در خواب)
- محافظ دهانی (معمولاً برای دندان قروچه)
بهداشت خواب و تغییر در سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی و رعایت بهداشت خواب به ویژه در صورتی که با سایر درمان‌های پزشکی همراه باشد، می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر بهبود کیفیت خواب شما داشته باشد.
اگر هر روز در ساعت خاصی به رختخواب بروید و در ساعت خاصی هم بیدار شوید، کیفیت خواب شما به طور چشمگیری بهبود پیدا می‌کند. حتی خواب طولانی‌تر از معمول در روزهای تعطیل آخر هفته نیز می‌تواند باعث شود که در طول هفته نتوانید به راحتی به خواب بروید یا از خواب برخیزید.
داروهای ضد افسردگی و زوال عقل: آیا ارتباطی وجود دارد؟
زوال عقل یک اختلال عصبی است. هیچ درمانی برای این بیماری مزمن و پیشرونده، که حافظه و همچنین قضاوت در عملکرد، رفتار و…
