دوبینی چشم و تاری دید: علت ها و علائم 

زمانی که فردی از یک شئ واحد دو تصویر را ببیند، به این حالت دوبینی یا دیپلوپی می‌گویند. این دو تصویر می‌توانند در کنار هم و یا بر روی یکدیگر قرار گرفته و یا ترکیبی از این دو حالت وجود داشته باشد. جدا از مشکلات به وجود آمده در حرکت کردن و راه رفتن به دلیل دیدن دو عدد از هر چیز، دوبینی می‌تواند باعث اختلال در تعادل، حرکات مختلف و توانایی خواندن نیز بشود. دوبینی می‌تواند علل متعددی داشته باشد. در نتیجه، درمان آن برای هر فرد متفاوت خواهد بود. برخی از علل دوبینی خفیف بوده و برخی دیگر شدیدند. به همین دلیل، هر مورد مشاهده شده از دوبینی باید هر چه سریع‌تر به پزشک گزارش شود.

علل

هر چشم برای خودش تصویری از محیط اطراف را ایجاد می‌کند. دو تصویر ایجاد شده توسط دو چشم سپس توسط مغز با هم ترکیب شده و یک تصویر شفاف را ایجاد می‌کنند.ذاگر عضلات حرکت دهنده‌ی چشم‌ها و یا اعصاب این عضلات دچار آسیب شوند، ممکن است فرد دچار دوبینی شود. در برخی از موارد ممکن است دو چشم در توازن کامل با یکدیگر قرار نداشته باشند که به این عارضه لوچ بودن گفته می‌شود. لوچ بودن چشم‌ها مخصوصاً در کودکان رواج دارد ولی لزوماً باعث ایجاد دوبینی نمی‌شود.

جدا از لوچی چشم‌ها، عارضه‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توانند باعث دوبینی چشم شوند. این عارضه‌ها عبارت‌اند از:

• فعالیت تیروئید: غده‌ی تیروئید در گردن قرار گرفته و هورمون تیروکسین تولید می‌کند. تغییر در عملکرد غده‌ی تیروئید می‌تواند بر روی عضلات خارجی که چشم را حرکت می‌دهند اثر بگذارد. مانند بیماری گریوز.
• سکته‌ی مغزی یا حمله‌ی ایسکمی زودگذر: عروق خونی تغذیه‌کننده‌ی مغز و یا اعصاب کنترل‌کننده‌ی عضلات حرکت دهنده‌ی چشم ممکن است آسیب ببینند.
• آنوریسم: آنوریسم به معنی یک بیرون‌زدگی در یک رگ خونی است. این برآمدگی می‌تواند عصب کنترل‌کننده‌ی عضله‌ی حرکت دهنده‌ی چشم را تحت‌فشار قرار دهد.
• نارسایی تقارب: عارضه‌ای که در آن، چشم‌ها هماهنگ با هم کار نمی‌کنند. علت این عارضه نامعلوم است ولی تصور می‌شود که تنظیم نبودن عضلات حرکت دهنده‌ی چشم‌ها با یکدیگر عامل ایجاد این عارضه است.
• کراتوکونوس یا قوز قرنیه: یک بیماری تخریبی چشم که باعث نازک شدن قرنیه و گرفتن شکل مخروط مانند در آن می‌شود.
• دیابت: عروق خونی تغذیه‌کننده‌ی شبکیه در پشت چشم ممکن است در اثر دیابت آسیب ببینند.
• میاستنی گراویس: این عارضه می‌تواند باعث ضعف در عضلات بدن شود، از جمله عضلات حرکت دهنده‌ی چشم‌ها.
• تومور مغزی و سرطان: یک تومور  یا توده در پشت چشم‌ها می‌تواند حرکت چشم را مختل کرده و باعث آسیب دیدن عصب بینایی شود.
• بیماری ‌ام اس: یک بیماری که دستگاه عصبی مرکزی را درگیر می‌کند از جمله عصب بینایی.
• ضربه به سر: آسیب فیزیکی به مغز، اعصاب، عضلات و یا حدقه‌ی چشم ممکن است باعث ایجاد محدودیت برای حرکت چشم‌ها شوند. آسیب‌هایی به سر مانند ضربه‌ی مغزی  نیز می‌توانند به طور موقت باعث ایجاد دوبینی شوند.
• داروها: دوبینی موقت ممکن است در اثر مسمومیت با الکل و یا استفاده از بنزودیازپین، داروهای مخدر و یا برخی از داروهای خاص استفاده شده برای درمان تشنج و صرع ایجاد شود.

علل ایجاد دوبینی در یک چشم

در صورتی ‌که دوبینی زمانی که یکی از چشم‌های خود را می‌بندید هم وجود داشته باشد، به آن دوبینی یک چشمی گفته می‌شود.

دوبینی یک چشمی نسبت به دوبینی دوچشمی شیوع کمتری داشته و ممکن است به دلیل عارضه‌های زیر ایجاد شده باشد:

• آستیگماتیسم: شکل نامتقارن قرنیه‌ی چشم (لایه‌ی شفاف در جلوی چشم). این مشکل باعث ایجاد اختلالات انکساری شده و یا به عبارت دیگر باعث خم شدن بیش‌ازحد نور می‌شود.
• خشکی چشم: چشم‌ها اشک کافی تولید نکرده و یا زودتر از حالت طبیعی خشک می‌شوند.
• کبودی چشم: یک آسیب می‌تواند باعث تجمع خون و مایعات در اطراف چشم شود. این تجمعات خود می‌توانند بر روی چشم، عضلات آن و اعصاب بینایی فشار وارد کنند.
• بدشکلی عدسی چشم: برای مثال آب‌مروارید که باعث ایجاد لکه‌های کدر بر روی عدسی چشم می‌شود.
• بدشکلی در شبکیه‌ی چشم: برای مثال بیماری تباهی لکه‌ی زرد که در آن مرکز بینایی فرد به‌آرامی از بین می‌رود.

تشخیص

تشخیص عارضه‌ی دوبینی می‌تواند برای متخصص امری چالش‌برانگیز باشد چرا که علل ایجاد این عارضه بسیار متعددند. بیماری که به دوبینی مبتلا شده است ممکن است به عارضه‌ی خفیفی چون خشکی چشم مبتلا بوده و یا عارضه‌های خطرناکی چون تومور کرانیال او را درگیر کرده باشند. علت این عارضه ممکن است مانند انسفالوپاتی ورنیکه بسیار نادر و یا مثل نارسایی تقارب بسیار شایع باشد.

اولین سوالی که متخصص با منظور محدود کردن علل ایجاد دوبینی از فرد بیمار می‌پرسد، تک‌چشمی یا دوچشمی بودن دوبینی است. در صورتی ‌که دوبینی به صورت دوچشمی وجود داشته باشد، احتمالا مشکل از چشم‌ها بوده و اعصاب سالمند درنتیجه عارضه جدیت کمتری خواهد داشت.

تشخیص دوبینی در کودکان

از آنجایی که کودکان نمی‌توانند وضعیت خود را به‌ خوبی توصیف کنند، تشخیص دوبینی چشم در آن‌ها دشوارتر خواهد بود. عواملی که باید در مورد آن‌ها احتیاط کرد عبارت‌اند از:

• لوچ کردن و یا نازک کردن چشم‌ها برای دیدن
• گرفتن یک چشم با دست
• چرخاندن سر به شکل غیرطبیعی
• نگاه کردن به اجسام از بغل به‌جای نگاه کردن به آن‌ها از جلو
• حرکت دادن چشم‌ها به چپ و راست

روش‌های درمانی

روش‌های درمانی استفاده شده برای دوبینی چشم عبارت‌اند از:

تنظیم کردن مکانیکی

زمانی که چشم‌ها به عدم توازن دچار شده باشند ممکن است دوبینی رخ دهد. در موارد خفیف‌تر این عارضه آزاردهنده نبوده و کاری برای آن انجام نمی‌شود. در صورتی ‌که دوبینی به هنگام مستقیم نگاه کردن در کارهای شما اختلال ایجاد می‌کند، پزشک شما ممکن است از روش‌های درمانی دیگر استفاده کند.

چشم‌بند

استفاده از چشم‌بند و یا نوار بر روی یکی از چشم‌ها می‌تواند علائم دوبینی چشم را از بین ببرد ولی این کار عارضه را درمان نخواهد کرد.

استفاده از منشور در عینک

متخصصین لوچی بزرگسالان می‌توانند در عینک شما یک منشور کار گذاشته و بدین شکل، عدم توازن در تصاویر ایجاد شده توسط چشم‌ها را درمان کنند.

مدیریت بیماری

در صورتی ‌که از دست دادن بینایی و یا دوبینی در اثر یک عارضه‌ی موجود مثل ام اس، دیابت، فشار بیش ‌از حد و سکته‌ی مغزی ایجاد شده است، روش‌های درمانی استفاده شده برای این عارضه‌ها نیز می‌توانند به رفع دوبینی کمک کنند.

بازتوانی بینایی

متخصصین ما به شما آموزش خواهند داد که چگونه به بهترین شکل از بینایی خود استفاده کنید و به شما کمک می‌کنند تا بهترین وسایل کمکی را برای استفاده‌ی مطلوب از بینایی خود پیدا کنید.

عمل جراحی

در برخی از موارد، انجام عمل جراحی برای ترمیم مشکلات مربوط به عضلات و اعصاب ضروری است. روش‌های جراحی استفاده شده برای درمان دوبینی و تاری دید عبارت‌اند از:

• جراحی‌های انجام‌شده بر روی عضلات چشم که توازن چشم‌ها را اصلاح می‌کنند.
• برداشتن تومور و یا درمان آنوریسم که باعث برداشته شدن فشار از روی اعصاب کرانیال خواهد شد.
• عمل جراحی که در آن جراح تکه‌هایی از استخوان حدقه‌ی چشم را برمی‌دارد تا فشار وارده به چشم به دلیل التهاب در حدقه که ممکن است باعث دوبینی شده باشد از بین برود.

داروهای ضد التهابی

این داروها که برای علل کمتر شایع دوبینی و تاری دید مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند التهاب اعصاب و بافت‌های اطراف چشم را کاهش دهند. این داروها حاوی استروئید و موادی هستند که دستگاه ایمنی بدن را سرکوب می‌کند.

داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی

در صورتی‌ که دوبینی به علت میاستنی گراویس و یا بیماری‌های تیروئیدی ایجاد شده باشد، داروهای اصلاح‌کننده‌ی عملکرد دستگاه ایمنی می‌توانند مفید واقع شوند.