تشخیص سندرم روده تحریک پذیر و عوارض آن 

سندرم روده تحریک پذیر در واقع نوعی اختلال در عملکرد صحیح روده است که با علامت غالب اسهال، یبوست و یا هر دو مشخص می شود. از آنجایی که علت دقیق بروز این سندروم به درستی مشخص نیست در نتیجه روش دقیقی مانند انجام آزمایش یا عکس برداری نیز برای تشخیص این عارضه وجود ندارد بلکه تنها راهکار تشخیص این اختلال استفاده از روش های افتراقی به این منظور است.

تشخیص سندرم روده تحریک پذیر

برای تشخیص سندرم روده تحریک پذیر از روش های افتراقی برای این منظور استفاده می شود یعنی جهت تشخیص این عارضه با رد سایر اختلال ها که علائم مشابه این سندروم دارند، اختلال تشخیص قطعی داده می شود. قبل تشخیص این اختلال فرد باید از نظر ابتلا به سایر بیماری های روده از جمله رد کردن عفونت‌های انگلی، عدم تحمل لاکتوز، رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده باریک و اختلال سلیاک مورد بررسی قرار گیرد. به همین جهت این بیماران می بایست مورد آزمایش هایی از جمله کونولوسکوپی قرار گیرند. همراه با رد احتمالات ذکر شده پزشکان از روش های دیگری برای تشخیص این عارضه استفاده می کنند، که در ادامه به آنها می پردازیم :

معاینه بیمار

• در این مرحله پزشک بیمار را از نظر نشانه هایی که این عارضه برای فرد ایجاد می کند، مورد بررسی قرار می دهد. علائم شایع ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر شامل درد شکمی، احساس ناگهانی نیاز به توالت،اسهال، یبوست و …می باشد. (علائم ذکر شده ممکن است نشانه ای از سایر بیماری ها باشد که نیاز به انجام آزمایشات متعدد است.)
• بررسی سابقه خانوادگی بیمار از نظر ابتلا به سلیاک یا حساسیت نسبت به لاکتوز
• بررسی شرایط روحی و روانی بیمار از نظر تجربیات تلخ یا استرس های شدید
• معاینه و بررسی شکم بیمار از نظر احساس درد، نفخ و …

معیار تشخیصی رم

بررسی دقیق علائم بیمار و تطبیق آنها با معیار های تشخیصی روش رم از روش های تشخیص این سندروم است. در این مورد لازم است بیمار بدون احساس ترس یا خجالت تمامی موارد را با جزئیات ذکر نماید و هیچ موردی را مخفی نکند. برخی از علائم بر حسب این معیار به این شرح است :

• درد شکم : در صورتی که با وجود درد متوالی شکم حداقل دو معیار دیگر از روش تشخیصی رم را دارا باشید، احتمالاً پزشک تشخیص سندروم روده تحریک پذیر می دهد.(بررسی میزان درد شکم بر طبق این روش تشخیصی بیمار باید 3 ماه به طور متوالی حداقل برای یک بار در هفته دچار درد های شکمی باشد. که در این حالت در صورت مثبت بودن پاسخ پزشک سایر علائم را مورد بررسی قرار می دهد.)
• تغییرات درد شکم با دستشویی رفتن : بر طبق این معیار تشخیصی دردی که به صورتی با دستشویی رفتن در ارتباط است میتواند نشانه ای از سندروم روده تحریک پذیر باشد. (سعی کنید به یاد داشته باشید قبل از دستشویی رفتن دقیقا چه اتفاقی برای شما رخ می دهد، اگر قبل از اینکه به دستشویی بروید دچار شکم درد می شوید، و اگر بعد از دستشویی رفتن احساس بهتری دارید احتمالاً دچار این سندروم هستید.)
• تغییرات عادات روده : تغییرات که به سبب احساس درد در دستشویی رفتن پدید می آید، از علائم سندروم روده تحریک پذیر است. (برای  مورد بررسی قرار دادن تغییرات روده باید توجه کنید به طور مثال اگر تا پیش از این یک بار در روز به دستشویی مراجعه می کردید و حال این تعداد به 3 بار افزایش پیدا کرده می توان گفت از علل این اختلال است. همچنین سایر تغییرات از جمله اسهال، یبوست، زور زدن و … می تواند از علائم این عارضه باشد.)
• تغییرات شکل و ظاهر مدفوع : هر تغییراتی در مدفوع از جمله وجود خون در مدفوع یا مخاط از نشانه های این عارضه به شمار می روند. (دقت داشته باشید هر تغییراتی در مورد مدفوع باید مورد بررسی قرار گیرد، روان شدن مدفوع یا وجود مخاط در آن از نشانه های  این اختلال می باشد. به خصوص اگر این تغییرات همراه با درد است، احتمال ابتلا به این سندروم افزایش می یابد.)

علاوه بر نشانه های ذکر شده علائم دیگری مانند افزایش و کاهش وزن ناگهانی، استفراغ، تب و … از سایر نشانه های این سندروم به شمار می روند.

تشخیص افتراقی

یکی دیگر از روش های تشخیص قطعی این سندروم روده رد کردن احتمال سایر اختلال های مشابه با آن می باشد. که برای این منظور از روش های زیر استفاده می شود:

• آزمایش خون : با انجام آزمایش خون با بررسی هموگرام (شمارش کامل خون یا CBC) می توان احتمال اختلال هایی از جمله کم خونی و عفونت و … را رد نمود.
• آزمایش های مربوط به تست حساسیت لاکتوز : این آزمایش در مواقعی که با مصرف خوراکی خاصی دچار دل درد شده و یا سابقه خانوادگی ابتلا به سلیاک دارید انجام می گیرد تا احتمال ابتلا به این عارضه رد شود.
• تست تنفس : انجام این آزمایش می تواند به پزشک در تشخیص باکتری در روده کوچک کمک نماید. اگر قبلا جراحی انجام داده و یا مبتلا به دیابت باشید، احتمال وجود این باکتری ها بیشتر است.
• آزمایش مدفوع :این آزمایش به پزشک در تشخیص عفونت باکتریایی یا انگل کمک می کند. این آزمایش همچنین پزشک را در کردن احتمال اختلال های التهابی روده مانند کرون و کولیت اولسروز یاری می کند.
• سیگموئیدوسکوپی، کولونوسکوپی : بررسی روده با انجام چنین آزمایشاتی صورت میگیرد به علاوه انجام عکس برداری به پزشک در تشخیص پولیپ یا زخم یا بافت‌های تحریک‌ شده کمک خواهد نمود.
• غربالگری سرطان روده بزرگ : یکی دیگر از احتمالات چنین نشانه هایی ابتلا به سرطان روده بزرگ است. البته این مورد اغلب برای افراد بالای 50 سال صورت می گیرد.

عوارض سندرم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک پذیر را نمی توان بیماری دانست بلکه تنها یک سندرم است که شامل مجموعه از علائم خاص می شود. این سندرم به شدت زندگی فرد چه در کودکی و چه در بزرگسالی را تحت تاثیر خویش قرار داده و ممکن است موجب مشکلات روحی در فرد شود. اما نمی توان برای این اختلال عوارض جسمی خاصی را بیان نمود. این سندوم برخلاف تصور برخی افراد ریسک ابتلا به اختلال های روده مانند سرطان یا کولیت را افزایش نداده و موجب تنگی روده نمی شود. افراد درگیر با این اختلال تنها ممکن است به علت اسهال و یبوست مداوم به شقاق یا بواسیر مبتلا شوند. البته این افراد مصونیت خاصی در برابر اختلال های گوارشی نداشته و مانند سایر افراد جامعه می توانند به زندگی خود ادامه دهند.