نقش متخصص تغذیه ورزشی در سلامتی ورزشکاران 

متخصص تغذیه ورزشی

به طور معمول یک روند منطقی برای اقدامات یک متخصص تغذیه (nutritionist) ورزشی وجود دارد که به طور خلاصه می توان به ترتیب زیر برشمرد

• ارزیابی تغذیهای ورزشکار  مصاحبه و ارزیابی های غذایی
• معاینه و ارزیابی پیکرشناسی
  تکمیل فرم ثبت عادات تمرینی و برنامه مسابقات
• برنامه ریزی غذایی
  برنامه ریزی غذایی روزانه ویژه تمرینات
  برنامه ریزی غذایی روزانه ویژه مسابقات
• برنامه ریزی های مدیریت وزن
  برنامه ریزی غذایی برای کاهش وزن در ورزشکاران مبتلا به اضافه وزن
  برنامه ریزی غذایی برای افزایش وزن در ورزشکاران مبتلا به کمبود وزن
  مراحل عملی مشاوره تغذیه

فرآیند متخصص تغذیه ورزشی بودن ورزشکاران چند گام مهم عملی دارد.

ارتباط موثر با ورزشکار

وجود این ارتباط لازم است چرا که هر فردی که برای مشاوره مراجعه می کند نیاز به اعتماد به شخص مشاور دارد. متخصص تغذیه ورزشی باید برای شناخت ورزشکار وقت بگذارد و به او هم اجازه دهد تا مشاور را بهتر بشناسد. نتیجه چنین اعتماد و شناختی میتواند موفقیت آمیز باشد. آموزش ورزشکار اطلاعات دقیق یک ابزار دقیق در تغییر رفتار است. ورزشکاران با انگیزه و با استعداد که تشنه اطلاعات جدید هستند غالبا اطلاعات غلط تغذیه را شناسایی و کنار می گذارند. باید به چنین ورزشکارانی اطلاعات دقیقی داده شود. هیچگاه نباید ورزشکار را به خاطر رفتاریهای تغذیه ای نامناسب سرزنش کرد و به جای آن باید اجازه داده شود تا رفتارهای صحیح جایگزین آنها شود. تبیین رابطه رفتار و سلامت عملکرد یک تفکر غلط ورزشی در ایران رایج است. بر اساس این تفکر یا باید سلامت فرد حفظ شود یا به سطح بالاتری از عملکرد برسد. باید ورزشکار بیاموزد که فراموش کردن سلامت در نهایت عملکرد ورزشی را هم تحت تأثیر قرار می دهد.

ارزیابی موانع موجود در برابر تغییرات رفتاری

همان گونه که نمی توان از درون یک دیوار عبور کرد ورزشکار هم نمی تواند در صورت وجود موانع رفتاری تغییری در خود ایجاد کند. باید واقع گرا بود و هر کدام از این موانع را به دقت تشریح کرد و راه حلی درست برای آنها پیش بینی کرد. ایجاد تعهد در ورزشکار: ورزشکار باید اراده تغییر داشته باشد و با تغییرات هم ساز باشد. بدون تعهد ورزشکار بعید است که تغییر مثبتی ایجاد شود. از نظر یک ورزشکار همیشه مسئولیت بر عهده دیگران (مشاور تغذیه، مربی یا پزشکیار) است ولی باید خود او هم در این صف قرار گیرد.تشویق ورزشکار: به مشارکت با قدری کنترل کل فرآیند تغذیه، ورزشکار معمولا در این کار مشارکت کرده و به اهداف وفادار می شود. مشارکت دادن ورزشکار در برنامه ریزی غذایی ورزشکار را مسئول بار می آورد. واقعیت این است که در نهایت هیچ ورزشکاری نمی خواهد ناموفق باشد.بهره گیری از مجموعه ای از راهکارها استفاده از یک فرمول برای همه ورزشکاران کارگشا نیست. باید راهکارهای مختلفی در دست داشت تا برای هر ورزشکار فرمول مناسب را اجرا کرد. گاهی هم پیش می آید که فرمول لازم ظاهرا در دسترس قرار ندارد. بنابراین بایستی ترکیبی از راهکارهای جدید را امتحان کرده و راه درست را پیدا کرد. تا زمانی که ورزشکار به برنامه تغذیه ای علاقه دارد، نباید دست از تلاش کشید.

طراحی یک برنامه اصلاح عادات و رفتارها

اکثر ورزشکاران میخواهند بدانند باید چه راهی را بیابند و چگونه این کار را انجام دهند. یک برنامه تغییر رفتار به ورزشکار امکان انتخاب اهداف کوچک و کوتاه مدت و نیز اهداف بزرگ و بلند مدت را می دهد. این برنامه باعث میشود تا موفقیتهای متعدد بدست آمده و تغییرات مثبت بعدی را باعث شود. در مواقع شکستهای موقت هم امکان بازگشت به روند درست وجود دارد. نظارت بر کل فرآیند مشاورین تغذیه به عنوان بخشی از جامعه پزشکی لازم است همواره وضعیت ورزشکاران تحت مشاوره خود را نظارت و پایش نمایند و از اینکه ورزشکار در مسیر درست برنامه غذایی قرار دارد اطمینان حاصل نماید. به علاوه، ایشان باید بررسی های اولیه مثل بررسی پیکرشناسی را به طور دوره ای (مثلا هر دو ماه یکبار) تکرار نمایند. روند پایش یک ابزار مفید برای تقویت اهداف تغییر رفتاری است و میتواند مانع از شکست برنامه شود. استفاده از نظرات سایر متخصصین گاهی ورزشکار مشکلی دارد که تنها با نظرات مشاورین تغذیه حل نمی شود و باید از نظرات پزشک معالج، روانشناسی، فیزیوتراپ و سایر متخصصین هم در حل آن مشکل استفاده شود. این خیلی مهم است که هر متخصصی محدودیتهای کاری خود را هم بشناسد و در مواقع لزوم دیگران را هم برای حل مشکلی دعوت کند.

برنامه ریزی مصرف مکمل های غذایی

مکمل های غذایی فرآورده های جدید غذایی هستند که در بازار ایران نیز جای خود را باز کرده اند اما سودجستن از آنها همچون سکه دو رو دارد: روی خوب و روی بد. به دلیل اهمیت موضوع باید ابتدا بر روی بد و خطرناک موضوع مکمل ها توجه کرد. واقعیت آن است که بسیاری از ورزشکاران به لحاظ عدم بهره گیری از دانش تخصصی در این زمینه فریب دلالان مکمل ها و فروشندگان بیسوادی را میخورند که تنها هدفشان کسب درآمد است. بعضی از ورزشکاران باشگاهی گاهی در طول یک فصل میلیونها تومان در این زمینه هزینه می کنند و دست آخر نه تنها فایدهای بدست نمی آورند بلکه خود را در معرض خطر عوارض جانبی مکمل ها و امکان مثبت شدن آزمایش دوپینگ قرار می دهند. تنها راه چاره این است که از متخصص تغذیه ورزشی مجرب سود جسته شود چرا که این شخص می تواند با ارزیابیهای تغذیهای و پیکرشناسی مشخص نماید ورزشکار با توجه به برنامه تمرینی خود به چه مکمل یا مکمل هایی نیاز دارد و راه ایمن دریافت مکمل ها چیست.