مشکلات بیماری ایدز HIV : عوارض عصبی-روانی و مغزی 

HIV  ویروسی است که باعث بیماری ایدز می‌شود. این ویروس با تضعیف بدن و از بین بردن تدریجی سیستم ایمنی، بیماران را در برابر عوارض مهلک ناشی از عفونت و یا سرطان‌های خاص، آسیب‌پذیر می‌سازد.
ویروس HIV  به سیستم ایمنی بدن حمله کرده و سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌‌کند. ویروس HIV و بیماری ایدز هر دو باعث تعدادی از عوارض و اختلالات عصبی می‌شوند، ‌به خصوص اگر پیشروی ویروس HIV منجر به بیماری ایدز گردد.
امروزه مصرف داروهای ضد ویروسی بسیار مؤثر (آنتی رتروویرال) اگر به درستی و به موقع شروع شود، به کاهش سرعت پیشروی HIV کمک می‌کند. این داروها همچنین شروع این بیماری را به تأخیر انداخته و خطر پیشرفت ایدز را کاهش می‌دهند. کنترل HIV همچنین می‌تواند خطر ابتلا به عوارض عصبی ناشی از این ویروس را کاهش دهد.

تأثیر ویروس HIV بر سیستم عصبی چگونه است؟

HIV ویروسی است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود، اما می‌تواند از مادر به کودک، استفاده مشترک از یک سرنگ آلوده، یا از طریق انتقال خون آلوده از فرد مبتلا به فرد دیگر منتقل گردد. این ویروس اغلب با وارد کردن آسیب به بدن و تضعیف آن موجب بروز تعدادی از عوارض عصبی می‌شود.

با اینکه به نظر می‌رسد ویروسHIV  سلول‌های سیستم عصبی را در اختیار خود نمی‌گیرد، اما باعث التهاب قابل توجهی در بدن می‌شود. این التهاب می‌تواند به نخاع و مغز صدمه زده و عملکرد صحیح سلول‌های عصبی را مختل ‌سازد.

عوارض عصبی ممکن است نه تنها از آسیب‌های خود ویروس در بدن، بلکه از عوارض جانبی مرتبط با HIV و ایدز (مانند سرطان) نیز بوجود بیاید. مصرف برخی از داروهای کنترل کننده گسترش سریع ویروس HIV و درمان ایدز نیز می‌تواند سبب عوارض عصبی گردد. همچنین عوامل ژنتیکی خاص می‌تواند خطر عوارض جانبی مغزی و عصبی ناشی از داروهای HIV را تحت تأثیر قرار دهد.

معمولاً تا زمانی که HIV به مرحله پیشرفته (اصطلاحاً بیماری ایدز) نرسد، عوارض عصبی خود را آشکار نخواهد کرد. در حدود نیمی از بزرگسالان مبتلا به ایدز از عوارض عصبی مربوط به HIV رنج می‌برند.

 عوارض عصبی ناشی از ویروس HIV چیست؟

 ویروس ایدز می‌تواند موجب عوارض مختلفی گردد که سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، از جمله:

دمانس مغزی

هنگامی که HIV بسیار پیشرفته می‌شود، عارضه دمانس مغزی وابسته بهHIV  یا ایدز رخ می‌دهد. این عارضه، عملکرد شناختی مغز را مختل می‌سازد، به عبارت دیگر بیمار برای تفکر، درک و به خاطر سپردن چیزها با مشکل مواجه می‌شود. این نوع از زوال عقل می‌تواند مهلک باشد، اما اغلب با مصرف درست و به موقع داروهای ضد ویروسی بسیار مؤثر (آنتی رتروویرال) می‌توان از آن جلوگیری کرد.

 عفونت‌های ویروسی

 HIVخطر ابتلا به عفونت‌های ویروسی که به سیستم عصبی حمله می‌کنند را افزایش می‌دهد. عفونت ویروسی سیتومگالو می‌تواند عملکرد شناختی، کنترل فیزیکی بدن مانند حرکت پاها و بازوها و کنترل مثانه، قدرت بینایی و شنوایی را تحت تأثیر قرار داده و با اثرات منفی بر سیستم تنفسی باعث بروز مشکلاتی مانند ذات الریه گردد. افراد مبتلا به ایدز همچنین در معرض ابتلا به عفونت ویروس هرپس مانند زونا، ورم و التهاب مغز و نیز التهاب نخاع هستند. یکی دیگر از عوارض ویروسی، بیماری لوکو انسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (پی‌ام آل) است که توسط یک ویروس مهاجم و خطرناک ایجاد می‌شود. در برخی شرایط، می‌توان این بیماری را با داروهای ضد ویروسی کنترل نمود.

 قارچ و عفونت‌های انگلی

مننژیت کریپتوکوکال توسط یک قارچ ایجاد می‌شود و منجر به التهاب حاد مغز و نخاع می‌گردد. همچنین یک انگل می‌تواند عفونتی به نام توکسوپلاسما آنسفالیت را ایجاد کند که اغلب به گیج و منگ شدن، تشنج و سردرد بسیار شدید منجر می‌شود. این دو عفونت می‌توانند مهلک و کشنده باشند.

 نوروپاتی

 HIV می‌تواند با آسیب زدن به اعصاب سراسر بدن، موجب درد و یا ضعف شدیدی موسوم به نوروپاتی گردد. نوروپاتی در افراد مبتلا به HIV پیشرفته شایع‌تر است.

 میلوپاتی واکوئلی

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که حفره‌های کوچکی در رشته‌های عصبی نخاع ایجاد می‌شود. این عارضه به ویژه زمانی که بدتر می‌شود، باعث مشکلات راه رفتن می‌گردد. بیماری میلوپاتی واکوئلی در افراد مبتلا به ایدز که تحت درمان قرار نگرفته‌اند و همچنین در کودکان دارای ویروس HIV شایع است.

 عوارض عصبی و روانی ایدز

افراد مبتلا به HIV یا ایدز اغلب دچار اختلالات استرس و اضطراب شده و از افسردگی رنج می‌برند. این افراد همچنین ممکن است توهم و تغییرات قابل توجهی در خلق و خو و رفتار را تجربه کنند.

 لنفوم

توموری به نام لنفوم اغلب در مغز افراد مبتلا به ایدز بوجود می‌آید. این تومور اغلب با ویروسی شبیه به ویروس هرپس مرتبط است. لنفوم می‌تواند مرگبار باشد، اما با کنترلHIV  درمان لنفوم ممکن است موفقیت‌ ‌آمیزتر باشد.

 سیفلیس

اگر یک فرد آلوده به ویروس HIV دچار سفلیس شده و تحت درمان قرار نگیرد، این بیماری می‌تواند به سرعت پیشرفت کرده و به سیستم عصبی بدن آسیب وارد کند. این امر می‌تواند سبب از بین رفتن سلول‌های عصبی و منجر به از دست دادن بینایی و شنوایی، دمانس مغزی و اختلال در راه رفتن گردد.

 روش‌های تشخیصHIV  چیست؟

اگر چه یک آزمایش خون می‌تواند HIV و ایدز را تشخیص دهد، اما تعدادی دیگر از تست‌های تشخیصی برای بررسی بخش‌های مختلف سیستم عصبی و تشخیص مشکلات عصبی مورد نیاز است. این تست‌ها عبارتند از:

• الکترومیوگرافی که برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات انجام می‌شود.
• نمونه‌برداری (بیوپسی) که برای آنالیز نمونه‌های بافت‌ و برای شناسایی تومورهای مغز یا التهاب عضلات لازم است.
• ام.آر.آی که تصاویری از ساختار مغز را ارائه می‌دهد، قدرتمندترین‌ ابزار تصویربرداری موجود است و می‌تواند التهاب مغز، بسیاری از عفونت‌ها، تومورها، سکته مغزی و تخریب بافت‌های مغز و نخاع را نشان دهد.
• نمونه‌گیری از مایع مغزی که برای تشخیص عفونت، خونریزی و یا بررسی اختلالات دیگر مربوط به نخاع یا مغز انجام می‌شود.
• سی‌تی‌اسکن که با استفاده از اشعه X تصویر سه‌ بعدی از مغز را ارائه می‌دهد، آزمونی سریع‌تر و ارزان‌تر است، اما جزئیات کمتری نسبت به اسکن ام.آر.آی ارائه می‌دهد.

 روش‌های درمان HIV و ایدز چیست؟

اگر تست HIV شما مثبت باشد، می‌توانید از بسیاری از عوارض عصبی که ممکن است آنها را تجربه کنید، جلوگیری کرده و یا با داروهای ضد ویروس HIV(داروهای آنتی رتروویرال) آنها را تحت کنترل درآورید. در صورت بروز عوارض نورولوژیک این داروها، به پزشک خود مراجعه کنید تا تغییرات لازم را برای داروهای شما درنظر بگیرد.

گزینه‌های درمانی دیگر برای عوارض عصبی عبارتند از پرتو درمانی و یا شیمی درمانی برای کوچک شدن تومور، داروهایی برای درمان عفونت‌، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی که برای درمان عوارض روحی و سلامت روان تجویز می‌شود.

همانند سایر مشکلات مربوط به سلامت و عوارض پزشکی، مراجعه منظم به پزشک به شناسایی تغییرات و صدمات سیستم عصبی قبل از آنکه به مشکل بزرگ‌تری تبدیل شوند، کمک خواهد کرد. شما می‌توانید با مصرف داروهای HIV طبق تجویز پزشک خود، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش و تداوم یک برنامه مراقبتی منظم، تغییرات مثبتی در سلامت مغز و اعصاب خود ایجاد کنید.

• داروهای ضد ویروسی (آنتی رتروویرال) را برای جلوگیری از تکثیر و گسترش HIV در سراسر بدن خود استفاده کنید. این داروها همچنین به کاهش خطر آسیب به سیستم عصبی شما کمک می‌کند.
• عوارض عصبی و بیماری‌های خاص، درمانهای متفاوتی دارند.
• سرطان می‌تواند با شیمی درمانی و پرتو درمانی تحت درمان قرار گیرد، همچنین درمان عفونت‌های باکتریایی نیاز به آنتی بیوتیک دارد.
• داروهای خاصی برای کنترل عفونت‌های ویروسی وجود دارد و داروهای کاهنده درد می‌تواند به کنترل و کاهش دردهای عصبی کمک کند.
• مشاوره و دارو درمانی از جمله داروهای ضد افسردگی، ممکن است برای کنترل برخی از عوارض روحی و روانی مرتبط با HIV مورد استفاده قرار گیرد.

 کنترل و پیشگیری از HIV و ایدز

پیروی از تمام توصیه‌های پزشک خود، به ویژه مصرف تمام داروهای آنتی رتروویرال طبق دستور پزشک می‌تواند به کنترل HIV و جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند. سرکوب ویروس HIV با داروها می‌تواند به جلوگیری از آسیب به بدن، از جمله آسیب به سیستم عصبی و اعصاب کمک کند.

یک زندگی سالم می‌تواند در کنترل بهتر HIV و جلوگیری از پیشرفت ایدز به شما کمک کند. پیروی از یک رژیم غذایی سالم و حفظ وزن سالم بدن، انجام ورزش منظم، حفظ رابطه جنسی سالم و عمل به برنامه درمانی و دارویی، گام مهمی در کنترل HIV است.