مراقب های عمومی برای بهداشت دهان و دندان 

در این مقاله تعریف شده که بهداشت دهان و دندان چیست و به نکات مهم و مراقبت‌های عمومی در بهداشت دهان و دندان اشاره شده است.

رعایت بهداشت دهان و دندان باید بخش مهمی‌ از برنامه روزانه همه افراد باشد. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن  متداول‌ترین توصیه‌هایی هستند که معمولا به عنوان تعریف بهداشت دهان و دندان شناخته می‌شود. اما هنگام مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان باید به چه نکاتی دقت کنیم؟ چگونه مسواک مناسب را برای خود انتخاب کرده و از آن به درستی نگهداری کنیم؟ در این مطلب از مجله پزشکی سلامتی سیب با استفاده از اطلاعات پزشکی قصد داریم تعریف کاملی از بهداشت داشته باشیم و به نکات مهم در این زمینه اشاره کنیم؛ با ما همراه باشید.

تعریف بهداشت دهان و دندان

به عقیده خیلی‌ها، بهداشت دهان دندان تنها در تمیز نگه داشتن دندان‌ها خلاصه می‌شود؛ در حالی که این باور کاملا غلط است. به عنوان مثال، هدف از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باید علاوه بر تمیز نمودن و برداشت پلاک‌های میکروبی(مهم‌ترین عامل پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه) از روی دندان‌ها، برداشتن این پلاک‌ها از روی زبان و سایر مخاط دهانی نیز باشد. بنابراین، هر عملی که به عاری شدن همه اجزای درون دهان از میکروب‌ها و باکتری‌ها و پیشگیری از بیماری‌ها در این نواحی منجر شود، تعریف بهداشت دهان و دندان است.

پیشگیری از بیماری های دندان و لثه، بدون انتخاب مسواک مناسب و همچنین روش صحیح مسواک‌ زدن میسر نمی‌باشد.

روش انتخاب مسواک مناسب و مسواک زدن صحیح

استفاده از مسواک مناسب، از مهم‌ترین راه های بهداشت دهان و دندان به حساب می‌آید اما چیزی که شاید خیلی‌ها نمی‌دانند این است که نوع مسواک شما بسیار مهم خواهد بود و باید مسواکی را انتخاب کنید که متناسب شرایطتان باشد.

هنگام انتخاب مسواک باید به اندازه و نوع الیاف آن دقت کرد. مسواک باید الیاف نایلونی داشته باشد. الیاف یا موهای سر مسواک سه نوع نرم، متوسط و سخت دارند که بهتر است از مسواک با موهای نرم و یا متوسط استفاده گردد، زیرا استفاده مداوم از مسواک سخت باعث صدمه به مینای دندان، آسیب لثه و حتی تحلیل رفتن لثه می‌شود.

موهای مسواک معمولا بعد از سه ماه استفاده کردن از هم باز می‌شوند. اگر این تغییر زودتر و مثلا ظرف یکی دو هفته اتفاق بیافتد، نشانه این است که یا جنس مسواک مناسب نیست، و یا فرد با روش درستی مسواک نزده و فشار بیش از حد به مسواک وارد می‌‌کند. مسواک باید با زاویه بین ۳۰ تا ۴۵ درجه در محل تلاقی دندان و لثه قرار گرفته و با نیرویی ملایم و به صورت حرکات لرزشی و دایره وار دندان را تمیز کند. این عمل در هر ناحیه باید حدود ۱۵ ثانیه به طول بیانجامد.

اندازه سر مسواک نیز باید متناسب با دهان فرد باشد. به همین منظور لازم است مسواک کودکان کوچکتر از بزرگسالان باشد. طبق توصیه متخصصین دندانپزشکی اطفال، کودکان تا سن ۷ الی ۸ سالگی نیاز به کمک و نظارت در هنگام مسواک زدن دارند.

مسواک‌های برقی

مسواک‌های موجود در بازار، دو نوع دستی و برقی هستند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که تاثیر مسواک برقی در میزان برداشت پلاک میکروبی و تمیز کردن دندان‌ها در مقایسه با مسواک‌‌های دستی بیشتر است. مسواک برقی فواید خاص خود را دارد. استفاده از مسواک‌های برقی در بیشتر مردم سودمند است زیرا فارغ از توانایی فردی، یک تکنیک خوب مسواک زدن را فراهم کرده و انگیزه فرد را تقویت می کنند و مقبولیت بیشتری در طولانی مدت دارند. این مسواک‌ها، به ویژه برای کودکان، یا افرادی که در حال درمان ارتودنسی‌ هستند و نیز افرادی که دارای کم توانی یا ناتوانی حرکتی مثل پارکینسون یا بیماری‌های مفصلی هستند، مفید می‌توانند بسیار مفید باشند.

انواع مسواک برقی

مسواک‌های برقی به چهار دسته نسل اول، نسل دوم، نسل سوم و مسواک‌های لغزشی تقسیم می‌شوند.

نسل اول مسواک‌های برقی: این نسل از مسواک‌های برقی، انرژی مورد نیاز برای کار کردن را از طریق باتری تامین می‌کنند. مزیت این گروه ارزان تر بودن و قابلیت حمل آنها است. با این حال، کوتاه بودن مدت عمر و شکنندگی مکانیکی این مسواک‌ها، از معایب آنها به حساب می آید. برخی از مسواک‌های نسل اول برقی دارای یک سر چرخنده جداشونده بوده و با باتری قابل شارژ کار می‌کنند.

نسل دوم: حرکت سر مسواک در این گروه به صورت لرزشی یا جلو و عقب است. قیمت آن‌ها بالاتر بوده و زمان سنج دارند. سر این مسواک ها نیز به سنسور حساس مجهز است.

نسل سوم یا مسواک های سونیک: در مسواک برقی‌های سونیک برای حرکت موهای مسواک یک موتور تعبیه شده است. این مسواک‌ها قابلیت شارژ و وصل شدن سری‌های مختلف را دارند.

مسواک های لغزشی (اولتراسونیک): موهای سر این مسواک‌ها با کمک یک کریستال پیزوالکتریک حرکت می‌کند. مسواک‌های لغزشی سر کوچکی داشته و نمی چرخند، بلکه موهایشان در جای خود حرکت می‌کنند. این قابلیت باعث می‌شود که دندان‌ها به صورت نقطه‌ای تمیز شده و جرم‌های یک ناحیه مشخص به خوبی برداشته شوند.

به طور کلی، مسواک‌‌هایی که حرکت برس آن‌ها ارتعاشی و یا چرخشی است، برای تمیزکردن پلاک دندان و مناطق بین دندان‌ها و نیز کاهش التهاب لثه بهتر از مسواک‌ های دستی‌ هستند. ‌طبق مطالعات انجام شده، میزان برداشت پلاک و تمیز کنندگی مسواک‌های برقی بین ۱۱ تا ۲۱ درصد بیشتر از مسواک‌های دستی گزارش شده است.

بعضی از انواع مسواک‌ها نیز دارای مخزن آب بوده و با جهش یا اسپری آب به فرآیند تمیز کردن دندان‌ها کمک می‌کنند. باید توجه داشت که اسپری آب به تنهایی و بدون شستشوی مکانیکی تأثیر چندانی در برداشت پلاک میکروبی ندارد. این سیستم‌ها در افرادی که دارای سیم های ارتودنسی و یا بریج های دندانی هستند بیشتر موثر خواهند بود.

هر چه تعداد ضربات و سرعت ریشه‌ها بیشتر باشد، قدرت تمیزکنندگی مسواک بیشتر است. مسواک‌ با سر چرخشی ضربانی، به دلیل شباهتی که با مسواک‌ معمولی دستی دارد، برای کسانی که سر بزرگ را برای مسواک می ‌پسندند، گزینه مناسبی است. برای تمیز کردن نقاط دور از دسترس دهان، سرهای کوچک مسواک بهترین گزینه به شمار می‌روند. اندازه مسواک برقی باید متناسب با سن فرد باشد؛ برای افراد ۴ تا ۱۲ ساله، باید مسواک‌‌های برقی مخصوص کودکان که معمولا وزن کمی دارند و در دست گرفتن آن‌ها راحت ‌تر است خریداری شوند.

نکاتی جهت نگهداری از مسواک

نگهداری مسواک نیز یک کار مهم و پر اهمیت در بهداشت دهان و دندان به حساب می‌آید. در صورت عدم نگهداری خوب، مسواک شما می‌تواند به دشمنی برای بهداشت دندان هایتان تبدیل شود. نکات زیر جهت نگهداری از مسواک توصه می‌شوند:

• قبل و بعد از هر بار استفاده، مسواک خود را با آب گرم بشویید تا باقیمانده خمیردندان و غذا از بین الیاف آن خارج شود. باکتری‌‌ها می‌ توانند به‌ راحتی در مسواکی که خوب شسته نشده رشد کرده و بار آینده که مسواک می‌‌زنید، ممکن است این باکتری‌‌ها به‌ دهان و دندان شما منتقل شوند.
  مسواک را به‌ حالت ایستاده در جایی قرار دهید که زودتر خشک شود. اگر مسواک شما در مکان گرم و مرطوب بماند، می‌تواند مکانی مناسب برای رشد باکتری‌ها باشد.
• مسواک خود را هر ۳ تا ۴ ماه یک ‌بار عوض کنید. در مسواک‌های برقی نیز هر ۳ تا ۴ ماه برس سرِ مسواک را تعویض نمایید. موهای آبی‌ رنگی که روی اغلب مسواک‌ ها وجود دارند، نشانگر عمر مسواک هستند. هنگامی که رنگ آبی کم رنگ شده و به نیمه برسد، یعنی عمر مسواک به پایان رسیده و مسواک نیاز به جایگزینی دارد.
  قراردادن همه مسواک‌ها در یک لیوان به نحوی که سر آنها با هم در تماس باشند نیز ممکن است باعث انتقال میکروب از مسواک‌ ها به یکدیگر ‌شود.
• از مسواک  یکدیگر استفاده نکنید!
  برای تمیزکردن مسواک، مقداری دهان شویه حاوی الکل را در یک فنجان بریزید و مسواک را به مدت ۳۰ ثانیه در آن تکان دهید. الکل بیشتر باکتری‌ها را از بین خواهد برد.
• توصیه می‌شود که روزی دو بار، هر بار به مدت دو دقیقه دندان‌های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک زده و فواصل بین دندانها را نخ دندان بکشید. یکی از مزایای مسواک‌های برقی، داشتن زمان سنج است که به شخص کمک می کند که متوجه شود که چه مدتی دندان‌هایش را تمیز کرده است.
• نوع یا مارک مسواک خیلی اهمیت ندارد. بر عکس طرز صحیح مسواک زدن و استفاده هم زمان از نخ دندان حداقل روزی یک بار برای محافظت از دندان ها اهمیت بیشتری دارد.
• نحوه مسواک‌ زدن ضامن سلامت دندان‌ها و لثه شماست و نه نوع مسواک! پس با یک مسواک معمولی هم می‌توان به خوبی دندا‌ن‌ ها را تمیز کرد. البته بعضی از افراد از مسواک زدن با مسواک‌ های برقی لذت می‌ برند و همین امر باعث می‌ شود زمان بیشتری را به مسواک زدن اختصاص دهند و دفعات آن را بیشتر کنند. در نتیجه بهداشت دهان این افراد بهبود می ‌یابد.

تمیز کردن دندان‌ها هر شش ماه

اگر شرایط این را دارید که هر شش ماه به کلینیک دندان پزشکی مراجعه کنید و دندان‌های خود را تمیز کنید؛ حتما این کار را انجام دهید.

علاوه بر جرمگیری و بهبود سلامت دندان، دندانپزشک فرصتی برای بررسی سلامت دندان‌ها و دهان شما خواهد داشت. در این جلسه، دندان پزشک سلامت دندان‌ها را بررسی کرده و همچنین در صورت التهاب، تورم و هرگونه مشکل دیگر در لثه‌ها، آن‌ها را تشخیص داده و نسبت به درمانشان اقدام می‌کند.

ترک سیگار کشیدن

بسیار مهم است که بدانید تاثیر سیگار کشیدن بر روی بهداشت دهان و دندان چیست و چه خطراتی دارد.

سیگار کشیدن بدن شما را در معرض تنباکو و نیکوتین قرار می‌دهد که در نتیجه آن، مینای دندان‌های شما دچار آسیب خواهند شد و همچنین رنگ دندان‌ها به رفته رفته به زرد تغییر خواهند داد. به مرور زمان، با پیشرفت پوسیدگی، این امکان وجود دارد که دندان‌های خود را از دست دهید و  لثه و دهان شما دچار عفونت و التهاب شود.

بنابراین، اگر سیگاری هستید، به دلیل اهمیت بهداشت دهان و دندان هرچه زودتر سیگار کشیدن را ترک کنید و اگر هم که اهل کشیدن سیگار نیستید، سعی کنید که هرگز به سراغ آن نروید.

نخ دندان کشیدن

یکی از راه های بهداشت دهان و دندان نخ دندان کشیدن است. استفاده از نخ دندان سبب از از بین رفتن پلاک‌های مضر شده و شانس پوسیدگی دندان را کاهش می‌دهد. جنس نخ دندانی که استفاده می‌کنید بسیار مهم خواهد بود. نخ دندان‌های نایلونی متداول‌ترین و ارزارن‌ترین نوع نخ دندان هستند. البته، ممکن است که پاره شدن زیاد این نخ دندان‌ها برای خیلی‌های خوشایند نباشد که در این صورت، استفاده از نخ دندان نایلونی موم شده به آن‌ها توصیه می‌شود.

کلام آخر

به نوعی می‌تواند هر تلاشی را برای از بین بردن پلاک‌های مضر و پیشگیری از آسیب به دندان و لثه را به عنوان تعریف بهداشت دهان و دندان در نظر گرفت. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مهم‌ترین راه های بهداشت دهان و دندان به حساب می‌آیند که همین مسئله اهمیت انتخاب نوع مناسب مسواک و نخ دندان را دوچندان می‌کند. علاوه بر مسواک زدن و کشیدن نخ دندان، توصیه می‌شود که غذاهای خیلی شیرین مصرف نکنید، از دخانیات دوری کرده و همچنین هر شش ماه جهت تمیزکاری دندان‌های خود به دندانپزشک مراجعه نمایید.

دکتر پویا سلطان زاده، دندانپزشک، متخصص پروتزهای دندانی، ایمپلنت و زیبایی

استاد دانشگاه لوما لیندا، کالیفرنیا

Sources:

drsilmansmilespa.com

healthline.com