آتونی رحم چیست؟ 

ضعف رحم که آتونی رحم نیز نامیده می شود یک وضعیت جدی است که گاهی بعد از زایمان اتفاق می افتد.

آتونی رحم یا ضعف رحم زمانی رخ می دهد که رحم پس از زایمان نتواند منقبض شود و این امر منجر به یک وضعیت مرگبار خواهد شد که تحت عنوان خونریزی پس از زایمان شناخته می شود.

ماهیچه های رحم به طور معمول پس از زایمان نوزاد برای خروج جفت سفت یا منقبض می شوند. انقباضات به فشرده کردن رگ های خونی که به جفت وصل شده اند نیز کمک می کنند.

این فشرده سازی به جلوگیری از خونریزی کمک می کند اما اگر عضلات رحم به اندازه کافی منقبض نشوند رگ های خونی بدون توقف خونریزی می کنند. این مشکل منجر به خونریزی بیش از حد می شود.

در این شرایط برای جلوگیری از خونریزی و جایگزینی خون از دست رفته به درمان فوری نیاز خواهید داشت.

خونریزی پس از زایمان می تواند بسیار جدی باشد اما با این حال تشخیص و درمان زودرس به بهبودی کامل منجر خواهد شد.

علائم آتونی رحم چیست؟

آرام ماندن و جمع نشدن رحم پس از زایمان از علائم اصلی آتونی رحم است. آتونی رحم یکی از شایع ترین دلایل خونریزی پس از زایمان است.

خونریزی پس از زایمان به از دست دادن بیش از 500 میلی لیتر خون پس از خروج جفت گفته می شود.

علائم خونریزی عبارتند از:

• خونریزی بیش از حد و کنترل نشده پس از تولد نوزاد
• کاهش فشار خون
• افزایش ضربان قلب
• درد
• کمردرد

چه عواملی منجر به بروز ضعف رحم می شود؟

عوامل مختلفی از جمله موارد زیر وجود دارد که بعد از زایمان مانع از انقباض عضلات رحم می شوند:

• تأخیر در زایمان
• زایمان بسیار سریع
• فشار زیاد یا بزرگ شدن بیش از حد رحم
• استفاده از اکسی توسین (پیتوسین) یا داروهای دیگر و یا بیهوشی عمومی در حین زایمان
• القای زایمان

در شرایط زیر بیشتر در معرض خطر آتونی رحم قرار خواهید داشت:

• زایمان چند نوزاد مانند دوقلو یا سه قلو
• بزرگتر بودن نوزاد از حد متوسط که به آن ماکروزومی جنین گفته می شود.
• بیشتر از 35 سال سن داشتن
• چاق بودن
• زیاد بودن مایع آمنیوتیک که به آن پلی هیدرآمنیوس گفته می شود.
• تعداد زایمان های زیاد

آتونی رحم گاهی در زنانی که هیچ عامل خطری ندارند نیز رخ می دهد.

تشخیص آتونی رحم

آتونی رحم معمولاً با شل و آرام بودن رحم و خونریزی بیش از حد پس از زایمان تشخیص داده می شود. پزشک با شمردن تعداد پدها یا وزن اسفنج های استفاده شده برای جذب خون میزان خون از دست رفته را تخمین می زند.

همچنین پزشک معاینه فیزیکی انجام داده و سایر علل خونریزی را نیز رد خواهد کرد. این مورد شامل اطمینان از عدم وجود پارگی در دهانه رحم یا مهبل (واژن) و وجود تکه های جفت در رحم است.

پزشک موارد زیر را نیز مورد آزمایش و کنترل قرار خواهد داد:

• نبض
• فشار خون
• تعداد گلبول های قرمز
• عوامل لخته شدن خون

عوارض ضعف رحم

آتونی رحم تا 90 درصد موارد عامل خونریزی پس از زایمان است. خونریزی معمولاً پس از خارج شدن جفت اتفاق می افتد.

سایر عوارض آتونی رحم عبارتند از:

• افت فشارخون که به دنبال آن سرگیجه نیز اتفاق می افتد.
• کم خونی
• خستگی
• افزایش خطر خونریزی بعد از زایمان در بارداری بعدی

کم خونی و خستگی بعد از تولد احتمال ابتلای مادران به افسردگی پس از زایمان را نیز افزایش می دهد.

شوک بواسیر نیز یکی از عوارض جدی آتونی رحم است که حتی می تواند مرگبار باشد.

درمان آتونی رحم

هدف درمان متوقف کردن خونریزی و جایگزینی خون از بین رفته است. احتمالاً به مادر در اسرع وقت سرم مایعات، خون و فرآورده های خونی داده می شود.

درمان آتونی رحم شامل موارد زیر است:

• ماساژ رحم که پزشک یک دست را در واژن قرار داده و به سمت رحم فشار می آورد و با استفاده از دست دیگر از طریق دیواره شکم رحم را فشرده می کند.
• داروهای منقبض کننده رحم مانند اکسی توسین، متیل ارگونوین (مترژن) و پروستاگلاندین ها مانند همابیت
• انتقال خون

درمان در موارد شدید شامل موارد زیر است:

• جراحی برای بستن عروق خونی
• آمبولیزاسیون شریان رحمی که شامل تزریق ذرات کوچک به عروق برای جلوگیری از جریان خون به رحم است.
• هیسترکتومی در صورت موفقیت آمیز نبودن سایر موارد

بیشتر بخوانید: درمان ناباروری

چشم انداز برای افراد مبتلا به ضعف رحم چیست؟

خونریزی پس از زایمان یکی از دلایل عمده مرگ پس از زایمان در کشورهایی با امکانات درمانی محدود و کمبود کادر درمانی آموزش دیده است.

مرگ ناشی از خونریزی پس از زایمان در ایالات متحده بسیار کمتر بوده و تنها در کمتر از 1 درصد موارد اتفاق می افتد.

خطر مرگ بدلیل تأخیر در رساندن فرد به بیمارستان، تأخیر در تشخیص بیماری و دریافت معالجه توصیه شده افزایش می یابد. عوارض در صورتی که درمان مناسب انجام شود بسیار کم خواهد بود.

بیشتر بخوانید: متخصص زنان و زایمان تهران

جلوگیری از آتونی رحم

همیشه نمی توان از آتونی رحم جلوگیری کرد. پزشک باید از چگونگی مدیریت این بیماری در تمام مراحل زایمان آگاهی داشته باشد.

اگر در معرض خطر زیاد آتونی رحم هستید باید در بیمارستان یا مراکزی که تمام تجهیزات کافی برای مقابله با از دست دادن خون را دارند زایمان کنید.

سرم داخل وریدی و داروهای لازم باید در دسترس باشند.

کادر پرستاری و بیهوشی نیز باید همیشه آماده باشند و لازم است به بانک خون نیز برای نیاز احتمالی به خون اطلاع داده شود.

پزشک باید به طور مرتب علائم حیاتی و میزان خون از دست رفته که پس از زایمان رخ می دهد را برای بررسی میزان خونریزی کنترل کند.

اکسی توسین بلافاصله پس از زایمان می تواند به انقباض رحم کمک کند. ماساژ رحمی نیز در حال حاضر یک روش معمول بوده که دقیقاً بعد از خارج شدن جفت انجام شده و خطر آتونی رحم را کاهش خواهد داد.

مصرف ویتامین در دوران بارداری از جمله مکمل های آهن نیز می تواند به جلوگیری از کم خونی و سایر

عوارض آتونی رحم و خونریزی بعد از زایمان کمک کند.

بیشتر بخوانید: پلیپ رحم چیست؟

جهت دریافت نوبت مشاوره با متخصص زنان و زایمان در غرب تهران  با کلینیک فوق تخصصی الهام تماس بگیرید

شماره های تماس کلینیک اورولوژی الهام :02188591523 – 02188591358