تنبلی چشم(Amblyopia)

تنبلی چشم نوعی اختلال بینایی است که اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود ، فرد را از یک چشم بسیار کم بینا یا نابینا می کند و با تشخیص به موقع ، به راحتی و کاملا قابل درمان است.چشمان برخی کودکان ، با آنکه سالم به نظر می رسند اما از سلامتی و دید کافی برخوردار نیستند.رشد و تکامل مرکز بینایی در مغز از دوران جنینی تا حدود ده سالگی ادامه دارد ، اما حداکثر سرعت رشد آن تا سه سالگی است.نتیجه تکامل دستگاه بینایی ، در این دوران ، دید واضح و کامل است . در این مدت ، بخصوص در سه سال اول زندگی ، هر عاملی که باعث اشکال دید ، در یک یا هر دو چشم کودک شود ، رشد و تکامل دستگاه بینایی را متوقف می سازد و در نتیجه باعث کاهش میزان بینایی طفل می شود . معنی این سخن آن است که امکان دارد چشمی را که از نظر ظاهر کاملا طیعی است از بینایی کامل و طبیعی برخوردار نباشد.در صورتی که اشکال دید کودک ، قبل از پنج سالگی درمان شود ، حتی اگر چشم در این مدت تنبل شده باشد با درمان ، بینایی کامل بدست می آید.پس از پنج سالگی ، هر چه درمان چشم تنبل بیشتر به عقب بیافتد ، احتمال به دست آوردن بینایی کامل کمتر می شود . به طوری که پس از هفت تا ده سالگی ، درمان هیچ تاثیری در بینایی نخواهد داشت.آمبلیوپی  نوعی کاهش بینایی است که در ان نمی توان در چشم و یا در راههای عصبی بینایی هیچ گونه عیب ارگانیک (ساختمانی)واضحی برای آن یافت ودر واقع از مواردی است که نه مریض چیزی می بیند ونه دکتر در چشم مریض چیزی می بیند از نقطه نظر بالینی زمانی تشخیص آمبلیوپی مسجل می گردد که حتی با بهترین تصحیح انکساری نیز نتوان دید بیمار را افزایش داد و در روی تابلوی اسنلن حداقل دو ردیف اختلاف دید وجود داشته باشد در اینجا می توانیم بگوییم چشمی که دید کمتری دارد دچار آمبلیوپی است با شرط اینکه در ته چشم نیز نتوان هیچ گونه ضایعه ارگانیکی که مسئول کاهش بینایی باشد یافت نمود.

عوامل ایجاد کننده تنبلی چشم

 اشکالات مادرزادی در ساختمان چشم ، مانند آب مروارید و پایین افتادگی پلک باعث میشود که چشم نتواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و بتدریج دچار تنبلی شود . در مورد کاتاراکت بهترین درمان عمل جراحی است که اگر پس از تولد تا سه ماهگی هرچه سریعتر صورت بگیرد ، نتیجه بهتری خواهد داشت . اما پس از سه ماهگی نتیجه چندان رضایت بخش نخواهد بود.در نزدیک بینی ، دور بینی و آستیگماتیسم ، اگر دید هر دو چشم بسیار کم باشد ، هر دو چشم و آگر تفاوت دید آنها زیاد باشد  چشم ضعیف تر نمی تواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و دچار تنبلی می شود.لوچی یا انحراف چشم نیز می تواند باعث دو بینی شده در نتیجه تصویرواضحی روی شبکیه تشکیل نشود . بدین ترتیب مغز بتدریج برای حذف دو بینی ، تصویر چشم منحرف را حذف کرده و تنبلی چشم ایجاد خواهد شد.

پیشگیری و درمان

 تنها راه پیشگیری از تنبل چشم تشخیص بموقع عوامل ایجاد کننده آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده ها ناشناخته است ، چشم همه کودکان باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمانهای مختلف معاینه شود. 

 سه ماهگی

 دو تا سه سالگی

                         پنج تا شش سالگی                     

همچنین اگر کودکی انحراف چشم دارد ، والدین باید به محض تشخیص ،  او را نزد متخصص برده و تحت درمان قرار دهند

درمان تنبلی چشم ، معمولا با بستن چشم سالم است ، تا چشم تنبل به کار بیافتد و تنبلی آن برطرف شود . مدت بستن چشم را متخصص تعیین می کند و در فواصل مشخص نیز باید بوسیله متخصص معاینه شود.گاهی اوقات برای درمان عینک و در برخی موراد جراحی توصیه می شود . اگر تنبلی چشم بر اثر بیماریهای مادرزادی مانندآب مروارید ، پایین افتادگی پلک یا دیگر عیوب ساختمانی باشد باید قبل از سه ماهگی درمان شود و اگر به علتهای دیگر باشد ، درمان قطعی تا قبل از پنج سالگی امکانپذیر است و بعد از آن درمان معمولا نتیجه خوبی ندارد.گاهی اوقات مدت درمات چندسال است . در این صورت والدین طفل باید استقامت ، پشتکار و حوصله لازم را داشته باشند و از رفت و آمد نزد متخصص و سایر مشکلات جنبی آن خسته نشوند .اگر متخصص توصیه کرد چشم کودک را ببندید ، طبق دستور او عمل کنید و چشم کودک را کمتر یا بیشتر از زمان تعیین شده نبندید.در صورت تشخیص تنبلی چشم ، حتما تا پایان ده سالگی پیگیر وضعیت بینایی و تغییرات عیوب انکساری کودک باشید.