کاتاراکت(آب مروارید) 

آب مروارید یا کاتاراکت Cataract  چیست؟

 آب مروارید یا کاتاراکت به کدورت عدسی طبیعی چشم که در پشت عنبیه و مردمک قرار دارد، گفته می شود. عدسی یا لنز چشم؛ مثل لنز دوربین عکاسی کار می کند و نور را بر روی پرده شبکیه چشم که در عقب چشم قرار دارد.

 

علل زمینه ای آب مروارید:

آب مروارید ناشی از افزایش سن

آب مروارید ناشی از افزایش سن شایعترین نوع آب مروارید است درصد زیادی از افراد به آن مبتلا می شوند و با افزایش سن شیوع آن افزایش می یابد.

آب مروارید ناشی از سایر بیماریها

این نوع آب مروارید در افرادی که بیماریهای مشخص دیگری از جمله دیابت (بیماری قند) دارند دیده می شود. گاهی بروز آب مروارید در رابطه با مصرف طولانی مدت بعضی از داروها مثل پرونیزولون می باشد.

آب مروارید ناشی از ضربه

گاهی بلافاصله پس از صدمات چشمی و گاهی سالها بعد از آن دیده می شود.

آب مروارید مادر زادی

بعضی از بچه ها با آب مروارید به دنیا می آیند یا اینکه در کودکی به آن مبتلا می شوند که معمولا در هر دو چشم است.

 

 

 

 

 

کیفیت تصویر در چشم طبیعی (سمت چپ) و چشم مبتلا به آب مروارید (سمت راست)

 

پس به طور کلی شایعترین علائم آب مروارید عبارتند از:

تار شدن یا محو شدن بینایی.

حساس شدن به  نور

درخشندگی زیاد نور اتومبیل ها در شب، خیرگی و پخش نور چراغها و نور آفتاب، دیدن هاله اطراف چراغها، کاهش دید در نور شدید آفتاب

کم رنگ شدن یا محو شدن رنگها

دو بینی یا چند بینی (که با افزایش شدت آب مروارید وضعیت بدتر می شود)

افزایش دید نزدیک، تغییر مداوم شماره عینک و یا لنز تماسی

 (این علائم می تواند ناشی از سایر بیماری های چشمی نیز باشد، پس اگر دچار هر یک از این علائم شدید حتما به چشم پزشک مراجعه کنید)

 تشخیص آب مروارید یا کاتاراکت

 برای تشخیص آب مروارید باید معاینه کامل چشم پزشکی توسط چشم پزشک متخصص انجام شود. برای تشخیص صحیح، معایناتی که توسط چشم پزشک انجام می شود شامل موارد زیر می باشد:

اندازه گیری قدرت بینایی

معاینه ظاهر چشم ها

بررسی حرکات چشم ها

معاینه با دستگاه اسلیت لامپ

بررسی واکنش مردمک ها در برابر نور

تونومتری : با این معاینه فشار چشم اندازه گیری می شود. افزایش فشار ممکن است علامت گلوکوم (آب سیاه) باشد.

گشاد کردن مردمک که با مصرف قطره های چشمی صورت می گیرد و به چشم پزشک اجازه می دهد تا تمام قسمتهای عدسی و شبکیه را کاملا معاینه کند

درمان آب مروارید یا کاتاراکت

 آب مروارید زمانی نیاز به جراحی دارد که اختلال بینایی، انجام فعالیت های شغلی یا روزمره مانند رانندگی، مطالعه و تماشای تلویزیون را مختل کند و نیازی به رسیدن آب مروارید نیست.

در عمل آب مروارید به روش خارج کپسولی با برش کوچک؛ از برش حدود 3 میلی متری برای خارج کردن محتویات عدسی استفاده می شود. به این معنی که هسته عدسی در داخل چشم خرد شده و سپس از طریق ساکشن از چشم خارج می شود.

 این روش خود به دو نوع است:

تکنیک فیکو امولسیفیکیشن:  که برای خرد کردن هسته عدسی از انرژی” ماوراء  صوت (اولتراسوند)”  کمک می گیرد.

 تکنیک  فیکو لیزر: که برای خرد کردن هسته عدسی از انرژی  “لیزر”   کمک می گیرد.

در ایران نیز تقریبا در صد در صد موارد از  روش” فیکوامولسیفیکیشن اولتراسوند” ( اصطلاحا به آن “فیکو” می گویند)  استفاده می شود؛ ولی از آن جائی که در تصور عموم، لیزر دقت بالایی دارد، این روش بنام روش لیزری مطرح می شود

اگر هر دو چشم به آب مروارید مبتلا باشد پزشک آنها را در یک زمان جراحی نمی کند. هر چشم باید به طور جداگانه تحت عمل جراحی قرار گیرد..

از نظر بی هوشی نیز  با پیشرفت تکنولوژی عمل، دیگر نیازی به بی هوشی عمومی وجود ندارد و با تزریق بی حسی و یا حتی ریختن قطره بی حسی عمل جراحی امکان پذیر است.

 پیشرفته ترین روش عمل جراحی در دنیا عمل فیکو با استفاده از قطره بی حسی و بدون نیاز به تزریق آمپول بی حسی و یا بی هوشی عمومی است . در این روش مدت زمان عمل حدود ده دقیقه است و نیازی به پانسمان چشم نیست و بیمار بلافاصله پس از عمل مرخص می شود و از روز بعد به کار و زندگی عادی برمی گردد.همه بیماران عمل شده توسط اینجانب با این روش عمل می شوند.

 درمان همزمان آب مروارید و پیر چشمی

 در گذشته نه چندان دور چشم پزشکان با عمل جراحی، آب مروارید را خارج کرده و برای جبران عیب انکساری ایجاد شده، عینک های ضخیم تجویز می کردند. تدریجا با ابداع لنزهای داخل چشمی و پیدایش فرمولهای دقیق برای محاسبه قدرت لنزهای داخل چشمی، فرد معمولا برای دور نیاز به عینک نداشت و فقط برای نزدیک نیاز به عینک کار یا مطالعه داشت. سپس با ابداع روشهای جدید عمل آب مروارید یعنی روش “فیکو” و نیز روشهای اصلاح آستیگماتیسم، عیوب انکساری قبل از عمل یعنی “دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم نیز همزمان با عمل جراحی آب مروارید قابل اصلاح شد. 

 

 

 اغلب افراد پس از رسیدن به سنین بیش از چهل سالگی احساس می کنند که برای مطالعه و دیدن اشیاء نزدیک به عینک نیاز دارند. این تغییرات در عدسی را” پیر چشمی” می نامیم.

توصیه های قبل از عمل جراحی

پس از تصمیم به انجام عمل آب مروارید، در صورتیکه می خواهید از بیمه در مانی استفاده کنید؛ بهتر است که روز قبل از عمل با در دست داشتن معرفینامه پزشک معالج به اداره بیمه مربوطه مراجعه و معرفینامه برای کلینیک محل عمل دریافت کنید.

در صورتیکه پزشک معالج لازم بداند، یکی دو روز قبل از عمل آزمایشات خون و ادرار را در یکی از درمانگاه ها و یا بیمارستانهای نزدیک محل سکونت خود انجام و جواب آن را روز عمل به کلینیک بیاورید.

روز قبل از عمل استحمام کنید و بهتر است که آقایان صورت خود را اصلاح کنند.

در روز عمل ، خانم ها از آرایش بخصوص آرایش چشم اجتناب نمایند.

حتما در روز عمل، همه داروهائی را که به علت سایر بیماریها مثل قند، فشار خون،‌ناراحتی قلبی و ….. مصرف می کرده اید، مصرف کنید.

در صورتی که عمل شما در شیفت عصر انجام می گیرد، صبحانه بخورید و در صورتی که در شیفت صبح باشد نیز ،با صلاحدید پزشک می توانید صبحانه بخورید.

شب قبل از عمل، با خیالی راحت استراحت نمایید و هیچ‌گونه استرسی نداشته باشید زیرا عمل خیلی راحت و آسان است.

در روز عمل یک ساعت قبل از عمل به کلینیک مراجعه و پذیرش می شوید.

پس از ورود به بخش لباس مخصوص اتاق عمل می پوشید و پرستار چند بار قطره های گشاد کننده مردمک در چشم شما می ریزد.

حدود نیم ساعت بعد به همراه پرستار به اتاق عمل می روید.

پس از دراز کشیدن روی تخت اتاق عمل؛ چند بار قطره بی حسی (تتراکایین)در چشمتان چکانده می شود. با ریختن قطره بی حسی  ، ‌چشمتان کاملا بی‌حس می‌شود و شما در طول عمل احساس درد نخواهید کرد.

دستورات و مراقبت های پس از عمل کاتاراکت

بلافاصله بعد از عمل جراحی  مرخص خواهید شد.هنگام مرخص شدن نسخه داروئی خود را تهیه کنید و قطره های چشمی را به طوری که آموزش می بینید استفاده کنید. در مراجعات بعدی داروهایتان را همراه خود بیاورید.

پس از عمل جراحی به پشت بخوابید و از خوابیدن به سمت چشمی که عمل شده و یا به طرف شکم خودداری کنید.

آرام باشید و از سرفه و عطسه کردن و زورزدن خودداری کنید.

بلافاصله پس از عمل می توانید غذا بخورید. پرهیز غذائی خاصی ندارید و رژیم غذائی بخصوصی توصیه نمی شود.

به طور معمول ازقطره چشمی کورتون (بتامتازون یا پردنیزولون) هر 2 ساعت و از قطره چشمی کلرامفنیکل هر 4 ساعت استفاده کنید.

در صورت تجویز از قرص استازولامید (برای پایین آوردن فشار چشم) هر 6 تا 8 ساعت استفاده کنید.

در صورت احساس درد و ناراحتی، از قرص استامینوفن استفاده کنید.

شب‌ها که به بستر می‌روید نیاز به ریختن قطره نیست .

بین دو قطره حداقل 5 الی 10 دقیقه فاصله بگذارید.

در موقع خوابیدن؛ روی چشم  یک محافظ (شیلد) گذاشته  شود و به وسیله چسب ضد حساسیت چسبانده شود .

محافظ تا 3 الی 4 هفته پس از عمل جراحی هنگام خواب روی چشم شما باشد و در طول روز از عینک آفتابی استفاده کنید تا چشم شما کمتر اذیت شود  زیرا چشم عمل شده نسبت به نور خورشید حساس است .

افزایش اشک ریزش بعداز عمل کاتاراکت طبیعی است. همینطور مقادیر کم ترشحات در هنگام بیدار شدن از خواب که باعث می شود مژه ها به هم بچسبد. این ترشحات را می توانید با  دستمال تمیز پاک کنید.

درد بعد از عمل را می توان با مصرف استامینوفن کاهش داد. در صورت از بین نرفتن درد به پزشک اطلاع دهید زیرا ممکن است به دلیل افزایش فشار داخل چشم باشد.

کاهش ناگهانی بینائی را باید به پزشک اطلاع دهید.

روز بعد از عمل جراحی باید برای معاینه به مطب مراجعه کنید و تا بهبود کامل لازم است که چندین بار معاینه شوید.

دید شما بلافاصله بعد ازعمل ممکن‌است کامل نبــاشد ولی به‌تدریج بهتر خواهد‌شد و بعد از یک‌ماه اگر لازم باشد، شماره عینکی برای کارهای دقیق  تجویز خواهد شد.

توجه داشته باشید که کیفیت بینائی بعد از عمل بستگی به وضعیت شبکیه ، سلامت عصب بینائی و سلامت سایر قسمت های چشم دارد که تدریجا  کامل می‌شود.

لنز داخل چشمی تطابق ندارد، بیمار بایستی موقع انجام کارهای نزدیگ مثل مطالعه از عینک استفاده نمایند که حدود یک ماه پس از عمل تجویز می شود.

 توصیه های پس از عمل جراحی کاتاراکت

 پس از عمل جراحی آب مروارید نکات زیر باید رعایت شود و تا ویزیت بعدی از انجام کارهای زیر خودداری نمایید.

استفاده از مواد آرایشی برای چشم و اطراف آن

شستشو و استحمام چشمها

ورزش و فعالیتهای سنگین و بلندکردن اجسام سنگین 

مالش و دست زدن به چشمها

سرفه کردن و عطسه کردن

زورزدن در هنگام اجابت مزاج

تغییر ناگهانی وضعیت سر

خم شدن سر تا زیر کمر و سجده نمودن. به مدت 3 تا 4 هفته  در هنگام نمازخواندن به سجده نروید بلکه مهر را به پیشانی خود بگذارید.

خوابیدن به طرف شکم و یا چشم عمل شده

شستن سر و صورت با شامپو بعد از ویزیت روز اول پس از عمل جراحی و با صلاح پزشک بلامانع است .

در صورت داشتن بینائی کافی رانندگی و تماشای تلویزیون و کار با کامپیوتر تا جائی که شما را خسته نکند، بلامانع است.

بعد از آنکه به شما اجازه استحمام داده شد از ورود آب به داخل چشم به مدت 2 تا3هفته خودداری کنید. در موقع استحمام از مالش چشم ها جداً بپرهیزید.