نارسایی قلبی در کودکان و نوجوانان و نحوه درمان این بیماری 

درصد کمی از نوزادان دارای مشکلاتی قلبی هستند، در این مقاله سعی داریم شما را با علت نارسایی قلبی در کودکان و نوجوانان آشنا کنیم. قلب مانند یک پمپ عمل می‌کند. آن به دو قسمت تقسیم می‌شود که قسمت بالایی دهلیزها و قسمت پایینی بطن‌ها را در بر می‌گیرد. در قسمت فوقانی دهلیز راست خون آبی (کم اکسیژن) را از سیاهرگ‌ها دریافت می‌کند و آن را از طریق دریچه یک طرفه، به بطن راست در قسمت تحتانی پمپ می‌کند. دریچه‌ها جریان خون را یک طرفه می‌کنند و اجازه برگشت به قسمت قبلی را، به خون نمی‌دهند. بطن راست خون را برای اکسیژن گیری از طریق سرخرگ ششی به شش‌ها می‌فرستد.

 

جریان خون

خون (سرخ) غنی از اکسیژن ریه‌ها را از طریق سیاهرگ ششی ترک می‌کند و وارد دهلیز چپ می‌شود. دهلیز چپ خون را به سمت بطن چپ می‌فرستد، بطن چپ خون سرخ را از طریق سرخرگ آئورت به اندام‌های بدن می‌فرستد، تا اکسیژن و مواد مغذی را برای رشد و عملکردهای طبیعی دریافت کنند. خون کم اکسیژن، دوباره به قلب برمی گردد، این چرخه ادامه می‌یابد.

دیواری به نام سپتوم دو طرف قلب را از هم جدا می‌کند. به این ترتیب، مخلوطی از خون قرمز و آبی وجود ندارد. عضله قلب، خون غنی از اکسیژن را از رگ‌های خونی مخصوص، به نام عروق کرونر دریافت می‌کند. عملکرد قلب درست مانند یک سیستم الکتریکی است.

 

نارسایی قلبی در کودکان

برای رشد و نمو کودک، قلب باید عملکرد طبیعی داشته باشد، تا جریان خون بهینه را در بدن فراهم کند. اما ممکن است گاهی اوقات قلب کودک به طور عادی کار نکند. اصطلاح نارسایی قلبی به این معناست که قلب به درستی کار نمی‌کند. این بدان معنا نیست که کار قلب متوقف شده است، بلکه به این معناست که عملکرد صحیحی ندارد.

نارسایی قلبی در بزرگسالان به دلیل:

• اثرات استعمال دخانیات
• فشار خون بالا
• دیابت
• بیماری عروق کرونر
• و مشکلات دریچه‌ای رخ می‌دهد.

به دلایل دیگر ممکن است نارسایی قلبی در نوزادان، کودکان نو پا و نوجوانان رخ دهد. از آنجا که نارسایی قلبی دلایل و پیامدهای مختلفی دارد، دانستن نحوه تشخیص و درمان مهم است.

دو دلیل اصلی نارسایی قلبی در کودکان و نوجوانان وجود دارد.

اولین “نارسایی گردش خون” است هنگامی اتفاق می افتد که خون در اثر نقایص مادرزادی در قلب مخلوط می‌شوند. دومین “نارسایی پمپ” است وقتی اتفاق می افتد که عضله قلب آسیب دیده و دیگر به طور طبیعی منقبض نمی‌شود.

 

چه عواملی باعث نارسایی قلبی در کودکان می‌شود؟

نارسایی گردش خون

حدود ۱ درصد از کودکان تازه متولد شده دچار نوعی نقص در ساختار قلب خواهند شد. در برخی از این نقص‌ها، حفره‌هایی بین قسمت راست و چپ قلب وجود دارد. به دلیل این سوراخ‌ها، خون‌های آبی و قرمز درون قلب مخلوط می‌شوند. نقص رگ‌های خونی در سر یا سایر قسمت‌های بدن (ناهنجاری AV) می‌تواند باعث اختلال مشابه در خارج از قلب شود.

اختلال در دریچه‌های قلبی همچنین می‌تواند باعث نارسایی قلبی شود. دریچه‌ای که دچار نقص شده، به درستی بسته نمی‌شود و باعث نشت خون به عقب می‌شود. به ندرت، عفونت گلو می‌تواند منجر به صدمه به دریچه‌های سالم قلب شود، در نتیجه آنها دچار اختلال شده و خون نشت می‌کند.

کم خونی نیز می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود. این نقص‌ها منجر به نارسایی گردش خون می‌شوند. این نارسایی در یک یا چند بخش از قلب رخ می‌دهد، در نتیجه جریان خون طبیعی رو به جلو قطع می‌شود و قلب به پمپی ناکارآمد تبدیل می‌شود.

 

نارسایی پمپ

قلب کودک نیز مانند بزرگسالان ممکن است دچار نقص پمپ شود. این می‌تواند ناشی از عفونت ویروسی باشد که در این صورت به عضله قلب آسیب می‌رساند. یا نارسایی پمپ می‌تواند از مشکلات عروق کرونر بوجود آمده و از جریان خون مؤثر در عضله قلب جلوگیری کند. چنین مواردی در مورد عروق کرونر می‌تواند از بدو تولد رخ دهد یا نتیجه عفونت باشد.

برخی از داروهای خاص، برای درمان سایر مشکلات پزشکی (مانند سرطان یا لوسمی) ممکن است به عضله قلب آسیب برساند. همچنین ممکن است عملکرد قلب از بدو تولد غیرطبیعی باشد یا در اثر عفونت آسیب دیده باشد و باعث شود قلب خیلی آهسته یا خیلی سریع بتپد. بعضی اوقات یکی از دریچه‌های قلب به درستی باز نمی‌شود و باعث می‌شود فشار ناشی از خون باعث شود که خون مجدداً به داخل حفره‌های قلب برگردد.

به ندرت، تروما شدید قفسه سینه (آسیب یا زخم در قفسه سینه) ممکن است به قلب آسیب برساند. کودکان مبتلا به دیستروفی عضلانی نیز ممکن است در عضله قلب خود دچار مشکل شوند. در هر کدام از این موقعیت‌ها، عضله قلب از عملکرد طبیعی خود ناتوان می‌شود و قلب به پمپی ناکارآمدی تبدیل می‌گردد.

 

علائم احتمالی نارسایی قلبی در کودکان :

• مشکل تنفسی
• تغذیه یا رشد ضعیف
• تعریق بیش از حد
• فشار خون پایین

نحوه تشخیص

همچنین ممکن است برای ارزیابی و آزمایش بیشتر به یک متخصص قلب اطفال – مانند متخصص قلب و عروق ارجاع داده شوید.

آزمایش‌های اضافی می‌تواند شامل:

الکتروکاردیوگرام (EKG یا ECG) برای ارزیابی ضربان قلب

سونوگرافی قلب (اکوکاردیوگرام) برای ارزیابی ساختار و عملکرد قلب باشد.

هر دو آزمایش ساده هستند و به طور معمول در مطب یا کلینیک پزشک انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها دردناک نیستند. با این حال، بسته به سن و توانایی فرزند شما برای همکاری، ممکن است کمی آرامبخش برای بهترین نتایج آزمایش ضروری باشد. بعضی اوقات ممکن است از کودکان بزرگتر (معمولاً بزرگتر از ۴ سال) خواسته شود که آزمایش استرس ورزشی را انجام دهند تا عملکرد قلب و ریه را ارزیابی کنند.

 

کاتتریزاسیون قلب

در بعضی مواقع، یک آزمایش دقیق‌تر و تهاجمی‌تر به نام کاتتریزاسیون قلب ممکن است لازم باشد. در این آزمایش، یک لوله پلاستیکی کوچک (به نام کاتتر) از طریق رگ خونی در پا یا بازو در قلب قرار می‌گیرد. از کاتتر برای ضبط فشارها و میزان اکسیژن در قسمت‌های مختلف قلب استفاده می‌شود. معمولاً مقدار کمی از ماده اشعه ایکس (یا کنتراست) برای ساخت فیلمی از عملکرد قلب و عروق کرونر تزریق می‌شود. کودک معمولاً برای اطمینان از بهترین نتایج، آرام بخش قوی را دریافت می‌کند. از آنجایی که این آزمایش در یک اتاق یا آزمایشگاه مخصوص کاتتریزاسیون انجام می‌شود، یک بستری کوتاه مدت در بیمارستان اغلب لازم است.

 

نارسایی قلبی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

 

جراحی

اگر نارسایی قلبی در اثر نارسایی گردش خون به دلیل نقص یا بیماری قلبی مادرزادی ایجاد شود، اغلب برای ترمیم نقص لازم به عمل جراحی است. پزشک شما ممکن است در ابتدا کودک شما را با داروهایی درمان کند که بعضی اوقات نیاز به بستری شدن دارد. داروها ممکن است شامل داروهای ادرارآور (قرص‌های آب) و کاهش دهنده وزن بعد از آن باشد. آن‌ها می‌توانند به تخلیه حجم اضافی، پایین آمدن فشار خون کمک کرده و عملکرد قلب را بهبود بخشند.

از آنجا که نارسایی گردش خون باعث رشد ضعیف می‌شود، پزشک شما ممکن است مکمل‌های غذایی را در نظر بگیرد تا کودک شما کالری کافی برای جبران انرژی را داشته باشد. سایر تغییرات رژیم غذایی مانند رژیم‌های غذایی کم نمک و کم چربی ممکن است مورد بحث قرار گیرد. پس از درمان مناسب، ممکن است وضعیت و علائم فرزند شما بهبود یابد. به این نارسایی جبران شده قلب گفته می‌شود. با این حال، ممکن است این بیماری ادامه پیدا کند و نیازمند جراحی‌های دیگر باشد. در این زمینه می‌توانید با پزشک مربوطه صحبت کنید.

 

داروها

اگر نارسایی قلبی در اثر نارسایی پمپ ایجاد شود، ممکن است از همان داروهای ذکر شده در بالا استفاده شود. بعضی اوقات داروهای دیگری که فشار خون را پایین می‌آورند به پمپاژ قلب کمک می‌کنند. بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای بهبود بیشتر عملکرد قلب لازم باشد. در بعضی مواقع ممکن است عمل جراحی مانند جایگزینی دریچه قلب آسیب دیده نیز لازم باشد.

 

اگر نارسایی پمپ ناشی از ضربان آهسته قلب باشد، ممکن است فرزند شما نیازمند یک ضربان ساز شود. ضربان سازها برای حفظ ضربان، به قلب ضربان طبیعی را یادآوری می‌کنند. آن‌ها دستگاه‌هایی‌اند که با باتری‌های کوچکی کار می‌کنند. برای عملکرد این ضربان سازها سیم کوچک متصل به قلب در زیر پوست فرزند شما کاشته می‌شوند، این به یک عمل جراحی نیاز دارد.

اگر نارسایی پمپ ناشی از ضربان سریع قلب باشد، ممکن است فرزند شما برای کنترل ضربان قلب به داروهایی احتیاج داشته باشد. در موارد دیگر، ممکن است برای اصلاح ریتم غیرطبیعی قلب، یک روش کاتتریزاسیون تخصصی قلب به نام فرسایش فرکانس رادیویی توصیه شود. این روش باعث انفجار کوتاه امواج رادیویی در ناحیه عضله قلب و باعث ایجاد ضربان سریع قلب می‌شود.

ممکن است به ندرت، نارسایی پمپ در اثر آسیب غیرقابل برگشت ماهیچه ایجاد شود، عملکرد قلب ممکن است با دارو بهبود نیابد و همچنان بدتر شود. در این شرایط، ممکن است یک ضربان ساز مخصوص، پمپ مکانیکی (LVAD) یا ECMO (اکسیژن ساز غشای خارج از بدن) برای بهبود عملکرد موقت قلب لازم باشد. اگر عملکرد عضلات قلب با وجود درمان رو به زوال باشد، ممکن است متخصص قلب شما در مورد لزوم پیوند قلب صحبت کند.

 

حمایت خانواده

اگرچه نارسایی قلبی در کودکان در هر سنینی ممکن است اتفاق بیفتد، اما لزوماً یک وضعیت ناامیدکننده نیست. در بسیاری از موارد این بیماری قابل درمان است. مهم است که والدین و اعضای خانواده دلایل و راههای معالجه نارسایی قلبی در کودکان را بشناسند.