بیماری عروق کرونر (Coronary artery disease) :
در حالت عادی داخل دیواره سرخرگ ها صاف و انعطاف پذیر هستش که امکان حرکت جریان خون رو به راحتی فراهم میکنه. اما گاهی وقت ها با گذشت زمان، جمع شدن باقیمانده ذرات چربی در داخل دیواره رگ باعث ایجاد یک پلاک (رسوب چربی) عروقی می شه.
زمانی که این روند (که آترواسکلروزیس نام داره) دو سرخرگ کرونرو ( رگهایی که خونرسانی به قلب را انجام میدن ) درگیر کنه، در نتیجه فرد دچار بیماری عروق کرونر میشه. ادامه تشکیلِ رسوبِ باقیمانده‌های چربی در دیواره عروق، باعث باریک‌تر شدن سرخرگ‌ها شده و جریان خون کاهش پیدا میکنه. این پلاک‌ها می‌تونن جریان خون سرخ رگی رو به حدی کاهش بدن که باعث آنژین یا حمله قلبی بشه. انجام آنژیوپلاستی به عهده پزشک فوق تخصص قلب هست.
رگ نگاری یا آنژیوگرافی (Angiography):
برای جلوگیری از وقوع حمله قلبی ناشی از بسته شدن عروق امروزه روش های تشخیصی خوبی وجود داره. یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای تشخیص وجود گرفتگی در عروق کرونر آنژیوگرافی نام داره.
در صورتی که فردی دچار آنژین صدری یا همون حمله قلبی، درد در ناحیه قفسه سینه، تنگی آئورت یا نارسایی قلبی که علت آن مشخص نیست شده باشه معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژیوگرافی را به او پیشنهاد میکنه.
به استفاده از آنژیوگرافی تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد، و میزان اون مشخص میشه. آگاهی از این موارد به پزشک امکان می‌دهد نحوه درمان رو تعیین کنه.
آنژیوگرافی با تزریق یک ماده رنگی حاجب به وسیله یک لوله بلند، نازک و قابل انعطاف بنام کاتتر انجام میشه. هنگامی که لوله کاتتر به قلب می‌رسد ممکن است فرد کمی دچار ثپش قلب بشه ـ که این وضعیت طبیعی هستش ـ اما به طورکلی هنگام انجام آنژیوگرافی فرد چیزی احساس نمی‌کنه. در این روش پس از اینکه کاتتر از طریق شریان یا وریدی که در کشاله ران وجود داره به سمت قلب فرستاده شده و در قلب یا مدخل عروق تغذیه‌کننده آن قرار گرفته، ماده حاجب ـ که به وسیله اشعه ایکس قابل رویت است ـ تزریق میشه و از زوایای مختلف قلب عکسبرداری میشه. گاهی اوقات از شریان‌های موجود در مچ دست یا آرنج نیز برای انجام آنژیوگرافی استفاده میشه.
پس از ابداع آنژیوگرافی کرونر و تشخیص دقیق میزان و محل درگیری عروق کرونر، روش های مختلفی جهت درمان اون ابداع شد.
بالون آنژیوپلاستی:
اولین درمان قطعی که برای بیماری عروق کرونری انجام شد، عمل جراحی باز و بای پس عروق کرونر بود تا این که در سال ۱۹۷۷ برای اولین بار یک پزشک سوئیسی با هدایت بالونی هم قطر با رگ کرونر یک بیمار دچار بیماری عروق کرون و باد کردن آن بالون، موفق به برطرف کردن تنگی آن رگ شد که در آنژیوگرافی دوباره ای که پس از مدتی انجام شد، باز بودن آن رگ اثبات شد.
در آن سال ها که تنها از بالون جهت باز کردن عروق کرونر استفاده می شد، مسائل مختلفی نظیر پارگی لایه داخلی رگ و یا بازگشت فوری تنگی ایجاد میشد که گاهی اوقات فاجعه بار بود.
فنر یا استنت (Stent):
به همین دلیل محققان به فکر ابداع و کارگذاری فنر یا استنت (Stent) در داخل عروق کرونر افتادن. نتایج اولیه شامل کاهش واضح و قابل توجه عوارض بالا بود. اما مشکل جدیدی ایجاد شد: پس از کارگذاری استنت در تعدادی از بیماران، در داخل استنت، به صورت حاد لخته خون ایجاد میشد که بیمار بایستی مجدداً به اتاق آنژیوگرافی رفته و آنژیوپلاستی دوباره انجام می شد و گاهی نیز بیمار فوت می شد. در نتیجه محققان علم پزشکی به فکر مصرف داروهایی افتادن که باعث کاهش بروز لخته خون می شه نظیر افزایش میزان آسپیرین و تجویز تیکوپیدین یا لکوپیدوگرل پلاویکس.
آنژیوپلاستی می تونه علائم انسداد عروق مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس را بهبود بده. همچنین از آنژیوپلاستی می شه در طول حمله قلبی و برای باز کردن سریع عروق مسدود شده و کاهش آسیب به قلب استفاده کرد.
چرا باید آنژیوپلاستی عروق کرونری انجام شه؟
آنژیوپلاستی برای درمان نوعی بیماری قلبی شناخته شده به نام آترواسکلروز استفاده می شه. اگه عروق اصلی که خون رو به بخش چپ قلب می رسونن تنگ شده باشه یا اگه عضله قلب ضعیف شده باشه یا اگه رگهای خونی بیمار زیادی داشته باشیم، حتما جراحی بای پس عروق کرونری گزینه بهتری نسبت به آنژیوپلاستی هستش. در این نوع جراحی قسمت مسدود عروق با استفاده از یک رگ خونی از بقیه بخش های بدن کنار گذاشته می شه. اگر دیابت و انسداد زیادی دارید، پزشک ممکنه جراحی بای پس عروق کرونری را پیشنهاد کنه. تصمیم گیری در مورد انتخاب جراحی بای پس عروق کرونری و آنژیوپلاستی به شدت بیماری قلب و وضعیت کلی پزشکی بستگی داره.
پلاک های عروق کرونری:
به سخت شدن و تنگی عروق ناشی از رسوب ذرات چربی ( پلاک ها) و دیگر مواد آترواسکلروز یا گرفتگی عروق کرونری میگن. در مواردی حتی ممکنه یک لخته خون در داخل عروق ایجاد بشه و باعث ایجاد سکته قلبی بشه.
خطرات و عوارض آنژیوپلاستی:
هرچند آنژیوپلاستی کم تهاجمی تر از روشهای دیگر باز کردن عروق مسدود هستش اما انجام اون ممکن است هنوز خطراتی داشته باشه. خطرات شایع آنژیوپلاستی شامل موارد زیر هست:
- تنگی دوباره عروق (تنگی مجدد) : با انجام آنژیوپلاستی بدون قرار دادن فنر، امکان تنگی دوباره عروق ۳۰ درصد بیشتر از موارد موجود هستش. استنت (فنر) نیز به خاطر کاهش تنگی مجدد عروق رواج یافت. استنت های لخت فلزی شانس تنگی مجدد عروق را تا ۲۰ درصد کاهش می ده و استفاده از استنت های آزاد کننده دارو از تنگی مجدد عروق تا ۱۰ درصد کم میکنه.
- لخته های خونی: لخته های خون می تونن در درون استنت حتی بعد از انجام فرآیند نیز تشکیل بشن. این لخته ها می تونن عروق را ببندن و باعث ایجاد حملات قلبی بشن. مصرف آسپرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس )، پراسوگرل یا داروی دیگری که به کاهش خطر لخته خون کمک که، بسیار مهم هستش. از پزشک خودتون در مورد مدت زمانی که باید این داروها را استفاده کنید حتما سوال بپرسین. مصرف این مواد را بدون مشورت با پزشک قطع نکنین.
- خونریزی: ممکن است در ناحیه پا یا بازو و در جایی که کاتتر قرار گرفته خونریزی داشته باشید. این مورد بعضی وقت ها باعث ایجاد کبودی می شه اما برخی از اوقات خونریزی شدید اتفاق می افته و ممکنه نیازمند انتقال خون یا جراحی باشید.
سایر خطرات آنژیوپلاستی:
- حمله قلبی: اگرچه این موضوع بسیار نادر هستش اما ممکنه در طول انجام فرآیند بیمار دچار حمله قلبی بشه.
- آسیب به عروق کرونری: عروق کرونری ممکنه در حین انجام فرآیند پاره شه. این عوارض نیازمند جراحی بای پس اورژانسی هستش.
- مشکلات کلیوی: رنگی که در طول آنژیوپلاستی مورد استفاده قرار می گیره و قرار دادن استنت ممکنه باعث ایجاد مشکلات کلیوی بشه. اگه در معرض ابتلا به این مشکلات باشید، پزشک ممکنه مراحلی مثل محدود کردن ماده حاجب مصرفی و اطمینان از آب رسانی در طول انجام فرآیند را برای محافظت از کلیه های شما انجام بده.
- سکته: در طول آنژیوپلاستی ، ممکن است سکته رخ بده. لخته های خونی همچنین ممکن است در کاتتر تشکیل شده و به سمت مغز منتقل بشن. سکته، عارضه بسیار نادر آنژیوپلاستی عروق کرونری هست و رقیق کننده خون در طی عمل برای کاهش این خطرات مورد استفاده قرار می گیره.
- ریتم غیر طبیعی قلب: در طول فرآیند، قلب ممکنه با سرعت یا آهستگی بتپه. این مشکلات ریتم قلبی معمولا کوتاه مدت هست اما برخی از اوقات دارو یا ضربان ساز موقت ممکن است نیاز باشه.
چگونه خودمون رو برای آنژیوپلاستی آماده کنیم؟
قبل از برنامه ریزی برای آنژیوپلاستی، پزشک سوابق پزشکی شما رو بررسی میکنه و آزمایشات فیزیکی رو انجام میده. شما همچنین آزمایش تصویربرداری به نام آنژیوگرام کرونری رو برای مشاهده نواحی مسدود شده خواهید داشت. آنژیوگرام کرونری یا همون آنژیوگرافی به پزشک کمک می کند عروق مسدود یا تنگ شده رو به خوبی تشخیص بده. اگر در طول آنژیوگرام کرونری عروق مسدود شده مشاهده بشه، ممکنه پزشک برای انجام آنژیوپلاستی یا قرار دادن فنر تصمیم بگیره. معمولا دستورالعمل های خاصی در مورد خوردن و آشامیدن قبل از آنژیوپلاستی به شما داده میشه. شش یا هشت ساعت قبل از آنژیوپلاستی باید از خوردن یا آشامیدن خودداری کنید. اگر قبل از انجام فرآیند در بیمارستان بستری باشید، مراحل آماده سازی شما ممکن است کمی متفاوت باشه. چه آنژیوپلاستی از قبل برنامه ریزی شده باشه و چه به صورت اورژانسی انجام بگیره، شما ممکن است در ابتدا بررسی های معمولی همچون رادیوگرافی قفسه سینه، الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) و آزمایش خون را انجام بدید. شب قبل از انجام فرآیند، شما باید موارد زیر رو انجام بدید:
- قبل از انجام آنژیوپلاستی داروهای مصرفی خود را با دستورالعمل های پزشک تنظیم کنید. پزشک ممکنه از شما بخواد مصرف داروهای خاصی همچون داروهای دیابت را قطع کنید.
- همه داروهای خود را جمع کنید و همراه خود به بیمارستان ببرید.
- داروهایی رو که از طرف پزشک تایید شدن رو تنها با مقدار کمی آب میل کنید.
- خودتون رو برای رفتن به منزل آماده کنید. معمولا بعد از آنژیوپلاستی یک شب باید در بیمارستان بستری باشید. در شرایط نمی تونید رانندگی کنید پس باید یک نفر به شما کمک کنه.
تنها قسمت کوچکی از پوست شما در پا، بازو یا مچ دست برداشته می شه. از این محل، کاتتر (لوله نازک و طولانی) وارد بدن میشه. آنژیوپلاستی ممکنه ۳۰ دقیقه تا چند ساعت طول بکشه. این مدت زمان به سختی کار و تعداد عروق مسدود شده و عوارض حاصل از اون بستگی داره. آنژیوپلاستی معمولا توسط متخصص قلب و یک تیم مراقبتی ویژه از پرستاران و تکنسین ها در یک اتاق مخصوص به نام آزمایشگاه کاتتریزاسیون قلبی انجام می شه. این کار از طریق یک شریان در کشاله ران انجام می شه. البته در موارد کمتر، ممکنه از عروق موجود در بازو یا مچ دست برای انجام آنژیوپلاستی استفاده شه. قبل از انجام فرآیند، ناحیه مورد نظر با محلول ضدعفونی کننده آماد شده و یک ورقه استریل بر روی بدن شما قرار می گیره. یک بی حس کننده موضعی برای بی حس کردن ناحیه مورد نظر تزریق می شه. پدهای الکترودی کوچک بر روی قفسه سینه قرار داده می شود تا در طول انجام فرآیند وضعیت قلبی بررسی بشه. بیهوشی عمومی مورد نیاز نیست. در طول فرآیند هوشیار خواهید بود. از طریق خطوط وریدی ممکن هست مایعات، داروهایی برای ایجاد آرامش و داروهای رقیق کننده خون را دریافت کنید. سپس فرآیند با انجام مراحل زیر آغاز می شه:
- بعد از بی حس کردن ناحیه مورد نظر، یک سوزن کوچک برای دسترسی به عروق پا یا بازو مورد استفاده قرار می گیره. یک برش کوچک بر روی پوست ایجاد می شه.
- پزشک ممکن است یک گاید وایر(سیم راهنما) را توسط کاتتر به عروق شما وارد کنه و به نواحی مسدود شده دسترسی پیدا کنه.
- در جایی که کاتتر قرار داده می شه ممکنه احساس فشار داشته باشید اما نباید درد زیادی حس کنید. اگر درد زیادی داشتید حتما به پزشک اطلاع بدید. همچنین حرکت کاتتر در بدن را نباید حس کنید.
- مقدار بسیار کمی از ماده حاحب از طریق کاتتر به بدن شما تزریق می شه. اینکار به پزشک کمک می کند با استفاده از تصاویر اشعه ایکس نواحی مسدود شده را مشاهده کند.
- یک بالون کوچک در انتهای کاتتر پرباد شده و شریان های مسدود شده را گسترده تر می کند. بعد از اینکه شریان ها کشیده شد، باد بالون خالی شده و سپس حذف می شه. اینکار ممکن است چندین بار انجام بشه.
اگه نواحی مسدود شده ی متعددی داشته باشید، این عمل ممکنه برای هرکدوم از این نواحی تکرار بشه. از اونجایی که کار گذاشتن بالون به طور موقت جلوی ورود جریان خون به بخش هایی از قلبو مسدود می کنه، داشتن درد در قفسه سینه در این حالت عادیه.
-
قرار دادن استنت:
برای بیشتر افرادی که آنژیوپلاستی انجام می دهند، قرار دادن استنت در عروق مسدود شده نیز انجام می شه. زمانی که عروق توسط بالون گسترده شد، استنت در آنها قرار داده می شه. استنت دیواره های عروق را پشتیبانی می کنه و از تنگ شدگی مجدد آنها جلوگیری می کنه. استنت شبیه یک فنر ریز از شبکه سیمی هستش.
- استنتی(فنر) که در اطراف یک بالون در نوک کاتتر قرار گرفته، به سمت عروق مسدود هدایت می شه.
- در عروق مسدود، بالون پرباد شده و فنر گسترش پیدا می کنه و در درون عروق جای داده می شه.
- معمولا استنت برای همیشه در عروق باقی می مونه تا اون رو باز نگه داره و جریان خون به قلب را بهبود ببخشه.
- زمانی که استنت در موقعیت مورد نظر قرار داده شد، بالون برداشته شده و تصاویر بیشتری گرفته می شه تا جریان خون از طریق عروق تازه باز شده مشاهده شه.
- در نهایت کاتتر راهنما از بدن خارج میشه و فرآیند تکمیله.
بعد از قرار دادن استنت، شما ممکن است به درمان های طولانی مدت با موادی همچون آسپرین یا کلوپیدوگرل (پلاویکس ) نیاز داشته باشید تا تشکیل لخته های خون به حداقل برسه.
بعد از آنزیوپلاستی :
معمولا چند روز باید در بیمارستان بستری باشید تا وضعیت قلب شما بررسی شه و داروهای مورد نیاز تنظیم شن. یک هفته بعد از آنژیوپلاستی می تونید به فعالیت عادی خود برگردید. زمانی که به منزل رفتید، نوشیدن مقادیر زیاد آب می تونه به دفع ماده حاجب کمک کنه. از انجام تمرینات ورزشی سخت یا برداشتن اشیای سنگین خودداری کنید. در مورد سایر محدودیت های موجود در انجام فعالیت ها از پزشک یا پرستار سوال کنید. اگر موارد زیر رو مشاهده کردید به سرعت با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید:
- ناحیه ای که کاتتر قرار داده شده بود دچار خونریزی شده یا متورم گشته.
- در ناحیه ای که کاتتر قرار داشت احساس درد دارید.
- نشانه های عفونت همچون قرمزی، تورم و تب دارید.
- در پا یا بازوی خود تغییر دما یا رنگ دارید.
- احساس خستگی و ضعف می کنید.
- درد قفسه سینه دارید یا اینکه دچار تنگی نفس شدید.
رقیق کننده های خون:
خیلی مهمه که شما توصیه های پزشک خود در مورد درمان با داروهای رقیق کننده خون همچون آسپرین را به دقت دنبال کنید. بیشتر افرادی که متحمل انجام آنژیوپلاستی با قرار دادن استنت یا بدون قرار دادن آن شده ان، ممکن است برای ادامه زندگی به آسپرین نیاز داشته باشن. افرادی که استنت گذاشته ان ممکنه به داروهای رقیق کننده خون همچون کلوپیدوگرل برای یک سال یا بیشتر نیاز داشته باشن. اگر سوالی در این مورد داشتید می توانید از پزشک معالج خود کمک بگیرید.
نتایج آنژیوپلاستی:
آنژیوپلاستی کرونری می تواند جریان خون از عروقی که قبلا مسدود بوده یا تنگ شده اند را افزایش بده. درد قفسه سینه بعد از انجام آن باید کاهش پیدا کنه. همچنین شما می تونید بهتر ورزش کنید. انجام آنژیوپلاستی و قرار دادن فنر بدین معنا نیست که بیماری قلبی شما به طور کلی خوب شده. شما باید سبک زندگی سالم را ادامه بدید و مصرف داروهایی که توسط پزشک تجویز شده رو فراموش نکنید. اگر علایمی همچون درد در قفسه سینه یا تنگی نفس دوباره برگشت ، با پزشک خود تماس بگیرین. اگر به هنگام استراحت درد قفسه سینه دارید یا اینکه بدن شما به مصرف نیتروگلیسرین پاسخ نمی ده باید با اورژانس تماس بگیرید.
برای اینکه بعد از آنژیوپلاستی قلب سالمی داشته باشین بایستی حواسمون به این چیزا باشه:
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
- سطح کلسترول خون خود را پایین بیاورید.
- وزن مناسبی داشته باشید
- شرایطی همچون دیابت و پرفشاری خون را کنترل کنید.
- ورزش های منظم داشته باشید.
اگه آنژیوپلاستی موفقیت آمیز باشه ممکنه نیازی به انجام جراحی بای پس عروق کرونری نداشته باشین. در یک جراحی بای پس، یک شریان یا ورید از بخش های مختلف بدن شما برداشته می شه به سطح قلب متصل می شه تا جای عروق مسدود شده را بگیره. این جراحی نیازمند برش در قفسه سینه هستش. ریکاوری بعد از این جراحی معمولا طولانی بوده و ناراحت کننده تر هست. اگر عروق مسدوده شده زیادی داشته باشید ، عروق اصلی منتهی به قلب تنگ تر شده باش، عملکرد قلب کاهش یافته باشه یا دیابت داشته باشید، پزشک ممکنه به جای آنژیوپلاستی جراحی بای پس را توصیه کنه.
علت التهاب مغزی + تشخیص و درمان
التهاب مغزی چیست التهاب مغز یا آنسفالیت عموماً به دلیل عفونت ویروسی ایجاد می شود. این بیماری که معمولاً به عنوان «تب مغزی» نیز…