بیماری‌های مغز و اعصاب: علت‌ها، علائم و درمان‌ها 

سیستم عصبی یک سیستم ارتباطی فوق‌العاده پیچیده است که می‌تواند مقادیر زیادی از اطلاعات را به طور همزمان ارسال و دریافت کند. سیستم عصبی دارای دو بخش مجزا است: سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) و سیستم عصبی محیطی (عصب‌های که بیرون از مغز و نخاع قرار دارند). واحد اصلی سیستم عصبی، سلول‌های عصبی (نورون) هستند. کار معمول سلول‌های عصبی، افزایش یا کاهش تعداد اتصالاتی است که آنها با دیگر سلول‌های عصبی دارند. ممکن است این فرایند تا حدودی توضیح دهد که افراد چگونه یاد می‌گیرند، تطبیق می‌دهند و خاطراتشان شکل می‌گیرد. اما مغز و نخاع به ندرت سلول‌های عصبی جدید تولید می‌کنند.

سیستم عصبی چیست؟

سیستم عصبی، سیستم پیچیده و پیشرفته‌ای است که فعالیت‌های بدن را تنظیم و هماهنگ می‌کند. این سیستم از دو بخش اصلی تشکیل شده است که عبارتند از:

• سیستم عصبی مرکزی: این بخش شامل مغز و نخاع می‌شود.
• سیستم عصبی محیطی: این بخش شامل تمام عناصر عصبی دیگر از جمله عصب‌های محیطی و عصب‌های اتونوم می‌شود.

علل اختلالات سیستم عصبی

• عفونت
• وارد آمدن ضربه یا آسیب
• اختلالات خود ایمنی
• اختلالات ژنتیکی
• عوارض جانبی برخی داروها

برخی از اختلالات سیستم عصبی

اختلالات سیستم عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

اختلالات عروقی

اختلالات عروقی از قبیل:

• سکته مغزی
• حمله ایسکمی گذرا (TIA)
• خونریزی ساب آراکنوئید یا خونریزی مغزی 
• خونریزی و هماتوم زیرسخت شامه‌ای
• خونریزی خارج سخت شامه‌ای

عفونت

بیماری‌های عفونی از قبیل:

• مننژیت 
• انسفالیت 
• فلج اطفال
• آبسه مغزی یا اپیدورال

اختلالات ساختاری

اختلالات ساختاری از قبیل:

• آسیب دیدن مغز یا نخاع
• فلج بل 
• اسپوندیلوز گردن
• سندروم تونل کارپال
• تومور مغزی 
• تومور نخاعی
• نوروپاتی محیطی
• سندروم گلین باره

اختلالات عملکردی

اختلالات عملکردی از قبیل:

• سردرد
• صرع
• سرگیجه
• نورالژی

بیماری‌های دژنراتیو

بیماری‌های دژنراتیو از قبیل:

• پارکینسون 
• بیماری ام اس
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک(ALS)
• بیماری هانتینگتون
• بیماری آلزایمر 

علائم و نشانه‌های اختلالات سیستم عصبی

شایع‌ترین و معمول‌ترین علائم و نشانه‌های اختلالات سیستم عصبی در زیر آمده است. با این حال، ممکن است هر فردی علائم مختلفی را تجربه کند. این علائم عبارتند از:

• بروز سردرد به صورت مداوم یا ناگهانی
• بروز سردردی که متمایز از سردردهای دیگر باشد.
• احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن
• ضعف یا از دست دادن قدرت عضلانی
• از دست دادن ناگهانی بینایی یا دوبینی
• از دست دادن حافظه و فراموشی
• بروز اختلال در توانایی ذهنی
• از دست دادن توانایی هماهنگی
• سفت شدن عضلات
• رعشه و تشنج 
• کمردرد  که به پاها، انگشتان پا و یا سایر بخش‌های بدن نیز سرایت کند.
• تضییع عضلات و بروز اختلال در تکلم یا لکنت زبان

ممکن است علائم اختلالات سیستم عصبی، مشابه سایر مشکلات و مسائل پزشکی باشند. برای تشخیص بیماری حتماً به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

پزشکانی که اختلالات سیستم عصبی را درمان می‌کنند

پزشکان و متخصصانی که اختلالات سیستم عصبی را درمان می‌کنند، قبل از تشخیص احتمالی بیماری فرد، مدت زمان زیادی را صرف معاینه و بررسی علائم او می‌کنند. اکثر اوقات آنها تست‌های متعددی انجام می‌دهند تا بتوانند احتمال وجود بیماری‌های دیگر را رد کنند و بیماری فرد را به طور صحیح تشخیص دهند. تخصص مغز و اعصاب، شاخه‌ای از علم پزشکی است که اختلالات سیستم عصبی که به آن نورولوژی نیز می‌گویند را کنترل و درمان می‌کند. به پزشکانی که اختلالات سیستم عصبی را درمان می‌کنند، نورولوژیست یا متخصص و مغز و اعصاب می‌گویند.

تشخیص و درمان اختلالات سیستم عصبی

آزمون اتونوم

سیستم عصبی اتونوم، بخشی از سیستم عصبی است که بر عملکرد اعضای بدن نظارت می‌کند. ممکن است پزشک بخواهد نتایج آزمون اتونوم را مشاهده کند تا در صورت وجود، بتواند به مشکلات این بخش از سیستم عصبی پی ببرد.

الکترومیوگرافی

هنگامی که شما علائم یک اختلال عصبی یا عضلانی مانند ضعف عضلانی، احساس سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا گرفتگی عضلات را تجربه می‌کنید؛ ممکن است پزشک به شما توصیه کند که تحت فرایندی به نام الکترومیوگرافی (EMG) قرار گیرید.

آزمایش مایع مغزی نخاعی (پونکسیون کمری)

هنگامی که به منظور بررسی برخی اختلالات و بیماری‌های عصبی تحت معاینه قرار می‌گیرید، ممکن است به آزمایش مایع مغزی نخاعی یا پونکسیون کمری نیاز داشته باشید. برای انجام این آزمایش، پزشک سوزنی به داخل کانال نخاعی (واقع در پشت کمر) وارد و مایع اطراف مغز و نخاع را جمع‌آوری می‌کند تا مورد آزمایش قرار دهد.

گرفتن سی تی اسکن از مغز

توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن، یک تست تصویربرداری است که با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر تصویرهای دقیقی از اعضای بدن بدست می‌دهد. سی تی اسکن جزئیات استخوان‌ها، عضلات، چربی‌ها و اندام‌ها را نشان می‌دهد. 

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی(MRI)

ام آر آی (MRI) روشی است که با استفاده از یک آهنربای بزرگ، فرکانس‌های رادیویی و یک کامپیوتر، تصویرهای دقیقی از اندام‌ها و ساختارهای درونی بدن بدست می‌دهد.

نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG)

نوار مغز فرایندی است که ناهنجاری‌های موجود در امواج مغزی یا فعالیت‌های الکتریکی مغز را آشکار می‌کند.

جراحی اندوواسکولار مغز و تصویربرداری اینترونشنال (رادیولوژی مداخله‌ای)

جراحی اندوواسکولار مغز، یک عمل فوق تخصصی در جراحی مغز و اعصاب است. در این عمل برای تشخیص و درمان انواع بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی، از میل جراحی و رادیولوژی استفاده می‌شود.

کلاف پیچی اندوواسکولار

کلاف پیچی اندوواسکولار برای جلوگیری از انتقال جریان خون به آنوریسم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جریان انحرافی با استنت برای درمان آنوریسم مغز

جریان انحرافی با استنت (لوله توری مصنوعی از جنس فلز) برای درمان آنوریسم مغز، تکنیکی است که در آن جراح با استفاده از یک میل جراحی، استنت را داخل رگ خونی که آنوریسم در آن تشکیل شده است، قرار می‌دهد.

پیشگیری از مشکلات سیستم عصبی

• به طور منظم ورزش کنید.
• سیگار نکشید یا از سایر محصولات توتون و تنباکو استفاده کنید.
• به مقدار کافی استراحت کنید.
• از مشکلات جسمی مانند دیابت و فشار خون بالا، که ممکن است باعث کاهش عملکرد سیستم عصبی شوند مراقبت کنید.
• یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید. یک رژیم غذایی متعادل، کم‌چربی همراه با منابع کافی ویتامین B6، B12 و فولات، به حافظت از سیستم عصبی کمک خواهد کرد. اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی شما حاوی مقادیر زیادی از میوه‌های تازه، سبزی‌ها و غلات سبوس‌دار باشد.
• مقادیر زیادی آب و مایعات دیگر بنوشید.
• از مصرف الکل و داروهای غیرمجاز خودداری کنید زیرا می‌توانند عملکردهای طولانی را تحت تأثیر قرار دهند.
• با یادگیری مهارت‌های جدید، توجه و توانایی خود را برای تمرکز افزایش دهید.
• برای خود یادداشت‌های بنویسید. تمام برنامه‌های خود را روی یک تقویم بنویسید و همیشه به آنها نگاه کنید.
• مصرف داروهای بدون تجویز را کاهش دهید.
• در مورد توانایی‌های خود یک نگرش مثبت داشته باشید.
• با محفاظت از خود، از وارد آمدن ضربه به سرتان جلوگیری کنید.