کیست بیضه (اسپرماتوسل) در مردان + تشخیص و درمان 

اسپرماتوسل یک کیسه غیر طبیعی (کیست) است که در اپیدیدیم یا لوله کوچک و فنری شکل در قسمت فوقانی بیضه که اسپرم را جمع کرده و انتقال می دهد ایجاد می شود.

اسپرماتوسل غیر سرطانی است و به طور کلی دردناک نبوده و از مایعات شیری و یا شفاف که احتمال دارد حاوی اسپرم باشند پر شده است.

علت دقیق شکل گیری اسپرماتوسل مشخص نیست اما گاهی به دلیل انسداد در یکی از لوله هایی که اسپرم را منتقل می کنند اتفاق می افتد.

اسپرماتوسل که گاهی کیست اسپرماتیک نیز نامیده می شود نوعی بیماری شایع است.

آن ها معمولاً احتمال باروری را کاهش نمی دهند و نیازی به درمان ندارند. پزشک در صورتی که اسپرماتوسل به اندازه ای که باعث ناراحتی باشد بزرگ شود عمل جراحی را پیشنهاد خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: 7 دلیل درد بیضه ، درد بیضه چپ

علائم اسپرماتوسل

اسپرماتوسل معمولاً هیچ نشانه و علائمی ایجاد نمی کند و اندازه آن ثابت می ماند. اگر به اندازه کافی بزرگ شود احتمالاً موارد زیر را احساس خواهید کرد:

• درد یا ناراحتی در بیضه تحت تأثیر قرار گرفته
• سنگینی در بیضه بدلیل وجود اسپرماتوسل
• احساس پر بودن پشت و بالای بیضه

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

از آنجا که اسپرماتوسل معمولاً علائمی ایجاد نمی کند تنها در طول معاینه شخصی بیضه و یا توسط پزشک در یک معاینه معمول فیزیکی مشخص می شود.

بهتر است پزشک برای رد هرگونه بیماری جدی مانند سرطان بیضه توده را ارزیابی کند. همچنین در صورت احساس درد یا تورم در بیرون بیضه با پزشک تماس بگیرید.

شرایط متعددی می توانند باعث درد بیضه شوند و برخی به درمان فوری احتیاج خواهند داشت.

علل

علت اسپرماتوسل مشخص نیست. اسپرماتوسل ها ناشی از انسداد در یکی از چند لوله اپیدیدیمیس است که اسپرم را از بیضه منتقل و ذخیره می کنند.

عوامل خطر

عوامل خطر شناخته شده زیادی در ارتباط با تشکیل اسپرماتوسل وجود ندارد.

به نظر می رسد خطر ابتلا به اسپرماتوسل در مردانی که مادرانشان در دوران بارداری برای جلوگیری از سقط جنین و سایر عوارض حاملگی از داروی دی اتیل استیلسترول استفاده کرده اند بیشتر است.

استفاده از این دارو در سال 1971 به دلیل نگرانی درباره افزایش خطر ابتلا به سرطان نادر واژن در زنان متوقف شد.

عوارض

اسپرماتوسل معمولاً عوارضی ایجاد نخواهد کرد.

با این حال در صورتی که اسپرماتوسل دردناک باشد یا به اندازه ای بزرگ شده باشد که باعث ناراحتی شود نیاز به جراحی برداشتن خواهد داشت.

در جراحی برداشتن احتمال آسیب به اپیدیدیم یا وازدفران که لوله ای است که اسپرم را از اپیدیدیم به آلت تناسلی منتقل می کند وجود دارد که آسیب به هر دو می تواند احتمال باروری را کاهش دهد.

از دیگر عوارض احتمالی بعد از عمل بازگشت اسپرماتوسل است اما این مورد غیر معمول است.

جلوگیری

هیچ راهی برای جلوگیری از اسپرماتوسل وجود ندارد اما لازم است برای تشخیص تغییراتی مانند توده ها حداقل بصورت ماهانه خودتان کیسه بیضه را معاینه کنید.

هر توده جدید موجود در کیسه بیضه باید سریعاً ارزیابی شود.

پزشک می تواند شما را در نحوه معاینه بیضه راهنمایی کند و این کار به شما در یافتن توده کمک خواهد کرد.

نحوه معاینه بیضه ها

زمان مناسب برای معاینه بیضه ها هنگام یا بعد از حمام یا دوش گرم است.

گرمای ناشی از آب کیسه بیضه را شل کرده و تشخیص موارد غیر طبیعی را آسان تر می کند. سپس مراحل زیر را دنبال کنید:

• جلوی آینه بایستید. به دنبال هرگونه تورم بر روی کیسه بیضه باشید.
• هر بیضه را با دو دست بررسی کنید. انگشتان اشاره و میانی را در زیر بیضه و انگشت شست را بالای آن قرار دهید.
• بیضه را به آرامی میان شست و انگشتان دیگر بچرخانید. به خاطر داشته باشید که بیضه ها معمولاً صاف، بیضی شکل و تا حدودی محکم هستند. کمی بزرگتر بودن یکی از بیضه ها طبیعی است.
• همچنین لوله ای که از بالای بیضه به سمت بالا رفته است (اپیدیدیم) بخشی طبیعی از کیسه بیضه است.

با انجام منظم این معاینه با وضعیت بیضه ها بیشتر آشنا شده و از بروز تغییرات نگران کننده آگاه خواهید شد. در صورت پیدا کردن توده در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرید.

معاینه شخصی منظم یک عادت مهم سلامتی است اما نمی تواند جایگزین معاینه پزشک شود. پزشک معمولاً هربار هنگام معاینه فیزیکی بیضه ها را نیز معاینه می کند.

تشخیص اسپرماتوسل

تشخیص اسپرماتوسل نیازمند معاینه فیزیکی است.

اسپرماتوسل به طور کلی دردناک نیست اما گاهی هنگام معاینه توده توسط پزشک احساس ناراحتی خواهید داشت.

همچنین احتمال دارد آزمایشات تشخیصی زیر انجام شود:

• تاباندن نور قوی. پزشک بر روی کیسه بیضه نور می تاباند و از این طریق می تواند مایع یا جامد بودن اسپرماتوسل را مشخص کند.
• سونوگرافی. در صورتی که تاباندن نور قوی به وضوح کیست را نشان ندهد سونوگرافی می تواند به تعیین مشکل کمک کند. این آزمایش با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا و ایجاد تصاویر از ساختارها به رد مشکلاتی مانند تومور یا علل دیگر تورم کیسه بیضه کمک می کند.

درمان اسپرماتوسل

اسپرماتوسل به خودی خود از بین نمی رود اما در اکثر موارد احتمالاً نیازی به درمان نخواهد بود.

اسپرماتوسل معمولاً درد و عوارض به همراه نخواهد داشت اما در صورت بروز درد، پزشک داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول ، دیگران) یا ایبوپروفن (ادویل ، موترین IB و غیره) را توصیه خواهد کرد.

درمان جراحی

در اکثر موارد روشی به نام اسپرماتوسلکتومی بصورت سرپایی و با استفاده از بی حسی موضعی یا عمومی انجام می شود.

جراح در کیسه بیضه یک برش ایجاد کرده و اسپرماتوسل را از اپیدیدیم جدا می کند.

پس از عمل احتمالاً لازم است برای کاهش فشار و حفاظت از محل برش یک بیضه بند ورزشی بپوشید. پزشک گاهی موارد زیر را نیز توصیه خواهد کرد:

• برای کاهش تورم به مدت دو یا سه روز از بسته های یخ استفاده کنید.
• برای یک یا دو روز داروهای مسکن خوراکی مصرف کنید.
• بین یک تا سه هفته پس از عمل مجدداً برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.

عوارض احتمالی ناشی از جراحی که می تواند بر باروری تأثیر بگذارد شامل آسیب به اپیدیدیم یا لوله ای است که اسپرم را جا به جا می کند (وازدفران). همچنین احتمال دارد اسپرماتوسل حتی پس از عمل نیز مجدداً بازگردد.

آسپیراسیون به همراه یا بدون اسکلروتراپی

سایر درمان ها شامل آسپیراسیون و اسکلروتراپی است اما این روش ها بندرت مورد استفاده قرار می گیرند. در طول آسپیراسیون یک سوزن مخصوص وارد اسپرماتوسل شده و مایع خارج می شود.

پزشک در صورتی که اسپرماتوسل عود کند توصیه می کند دوباره عمل آسپیراسیون را انجام دهید و سپس یک ماده شیمیایی تحریک کننده را به کیسه تزریق خواهد کرد (اسکلروتراپی).

ماده تحریک کننده باعث زخم شدن کیسه اسپرماتوسل و کم شدن فضایی می شود که مایع اشغال کرده است و در نتیجه خطر بازگشت اسپرماتوسل کاهش می یابد.

آسیب به اپیدیدیم از عوارض احتمالی اسکلروتراپی است. همچنین احتمال بازگشت اسپرماتوسل نیز وجود دارد.

حفظ باروری

جراحی به طور بالقوه می تواند باعث آسیب به اپیدیدیم یا وازدفران شود و اسکلروتراپی نیز به اپیدیدیمس آسیب می رساند که بر باروری تأثیر خواهد گذاشت.

به دلیل این وجود این نگرانی ها این عمل تا پس از بچه دار شدن فرد به تعویق انداخته می شود.

در صورتی که اسپرماتوسل بیش از حد ناراحت کننده است و نمی خواهید منتظر بمانید درباره خطرات و فواید ذخیره اسپرم با پزشک صحبت کنید.

آماده شدن برای قرار ملاقات

شاید ابتدا به پزشک خانوادگی یا پزشک عمومی مراجعه کنید اما احتمال دارد به پزشک متخصص در درمان بیماری های مجاری ادراری و اندام های جنسی مردان (متخصص ارولوژی) ارجاع داده شوید.

از آنجا که قرار ملاقات کوتاه است و اغلب موارد زیادی برای به خاطر آوردن وجود دارد بهتر است از قبل آماده شوید.

در اینجا اطلاعاتی آورده شده است که به شما برای آماده شدن برای قرار ملاقات و اطلاع از انتظاراتی که باید از پزشک داشته باشید کمک می کند.

آنچه شما می توانید انجام دهید

• علائمی که دارید از جمله مواردی که شاید به دلیل ملاقات شما با پزشک ارتباطی نداشته باشد را یادداشت کنید.
• اطلاعات شخصی مهم از جمله آسیب های وارد شده به بیضه را یادداشت کنید.
• سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.

معمولاً زمان ملاقات با پزشک محدود است بنابراین تهیه لیستی از سؤالات می تواند به استفاده بیشتر از زمان کمک کند. برخی سوالات اساسی که لازم است درباره اسپرماتوسل از پزشک بپرسید عبارتند از:

• محتمل ترین علائم چیست؟
• به چه آزمایشاتی احتیاج دارم؟ آیا این آزمایشات به آمادگی خاصی نیاز دارند؟
• این شرایط موقت است یا طولانی مدت؟
• آیا اسپرماتوسل بر توانایی برقراری رابطه جنسی تأثیر خواهد گذاشت؟
• آیا این شرایط بر باروری تأثیر خواهد گذاشت؟
• آیا به درمان نیاز دارم؟
• چه درمانی وجود دارد و کدام یک را توصیه می کنید؟
• درمان چه عوارض جانبی به همراه خواهد داشت؟
• بعد از عمل چه مدت لازم برای بازگشت به فعالیت های طبیعی صبر کنم؟
• بعد از عمل چه مدت لازم است برای برقراری مجدد رابطه جنسی صبر کنم؟
• آیا بروشور یا موارد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم با خود به خانه ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟

علاوه بر سؤالاتی که تهیه کرده اید در پرسیدن سؤالات اضافه در طول ملاقات تردید نکنید.

چه انتظاراتی از پزشک داشته باشید

پزشک احتمالاً از شما سؤالاتی خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخ دادن به این سؤال ها وقت شما را برای صحبت درباره مسائلی که می خواهید برای آن ها زمان بیشتری صرف کنید حفظ می کند. پزشک سؤالاتی مانند موارد زیر خواهد پرسید:

• چه نوع علائمی دارید؟
• علائم هر چند وقت یکبار ظاهر می شوند؟
• علائم چه مدت است که شروع شده اند؟
• علائم چقدر شدید هستند؟
• آیا مواردی وجود دارد که به نظر برسد علائم را بهبود می بخشد؟
• مواردی وجود دارد که به نظر برسد باعث بدتر شدن علائم می شود؟
• آیا به ناحیه کیسه بیضه آسیب وارد شده است؟

کاری که در این وضعیت می توانید انجام دهید

اکثر افراد در صورتی که اسپرماتوسل باعث درد شود می توانند به راحتی برای بهبود درد از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول و غیره) یا ایبوپروفن (ادویل ، موترین  IBو غیره) استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: هیدروسل علائم و درمان آن

همانطور که گفته شد بهتر است پزشک برای رد هر گونه بیماری جدی مانند سرطان بیضه توده را ارزیابی کند. همچنین در صورت احساس درد یا تورم در بیرون بیضه به یک اورولوژیست مراجعه کنید.

برای دریافت نوبت ملاقات با دکتر علی حاجب متخصص اورولوژی با کلینیک الهام تماس بگیرید.

شماره تماس های ارتوپدی و اورولوژی الهام: 02188591523 – 02188591358

کلینیک اورولوژی شهرک غرب