علت،علائم ودرمان تومورهای نخاعی 

تومورهای نخاعی توده‌هایی هستند که روی استخوان‌ها و رباط‌های ستون فقرات، نخاع یا ریشه‌های عصبی رشد می‌کنند. این تومورها می‌توانند غیرسرطانی (خوش‌خیم) یا سرطانی (بدخیم) باشند. البته، به ندرت پیش می‌آید که منشأ تومورهای بدخیم در خود ستون فقرات باشد. اینگونه تومورها معمولاً از سایر بخش‌های بدن به ستون فقرات گسترش می‌یابند. تمامی انواع تومورها یا توده‌های نخاعی می‌توانند منجر به درد، مشکلات عصبی و گاهی اوقات فلج شوند. به علاوه، یک تومور نخاعی، چه سرطانی باشد چه نباشد، می‌تواند جان بیمار را تهدید کرده و باعث معلولیت دائمی شود، بنابراین در چنین مواردی مراجعه فوری به پزشک جهت درمان عارضه ضروری است.

انواع تومورهای نخاعی

شایع‌ترین تومورهای نخاعی دارای سه نوع هستند که می‌توانند باعث درد کمر شوند. آن‌ها عبارتند از:

تومورهای ستون مهر‌ه‌ها

• تومورهای پیش سرطانی: این تومورها در ستون مهره‌ها رخ داده و منشأ آن‌ها می‌تواند در قسمت استخوانی یا دیسک‌های ستون فقرات باشد. استئوژنیک سارکوم (استئوسارکوم) شایع‌ترین تومور بدخیم استخوان است. اکثر تومورهای نخاعی پیش سرطانی بسیار نادر بوده و معمولاً به کندی رشد می‌کنند.
• تومورهای متاستاتیک: اغلب، تومورهای نخاعی از سرطان ایجاد شده در سایر نواحی بدن به ستون فقرات گسترش (متاستاسیز) می‌یابند. در زنان، تومورهای ستون فقرات بیشتر حاصل گسترش سرطان‌های ایجاد شده در سینه یا ریه هستند که به ستون فقرات می‌رسند. در مردان، تومورهای ستون فقرات بیشتر حاصل گسترش سرطان‌های ایجاد شده در پروستات یا ریه هستند.

تومورهای اینترادورال

تومورهای داخل دورا در درون کانال نخاعی و در عین حال در خارج از اعصاب رشد می‌کنند. معمولاً این تومورها خوش‌خیم بوده و سرعت رشدشان کم است. اکثر این تومورهای نخاعی از انواع زیر هستند:

• مننژیوما، در پرده‌های احاطه کننده اطراف نخاع ایجاد شده و معمولاً خوش‌خیم هستند، اما می‌توانند بدخیم هم باشند. این تومورها بیشتر در میان زنان میانسال و سالخورده شایع هستند.
• تومورهای غلاف عصبی (شوانوماها و نوروفیبروماها)، که منشأ آن‌ها در ریشه‌های عصبی بیرون آمده از نخاع است. این تومورها معمولاً خوش‌خیم بوده و سرعت رشدشان کم است.

تومورهای داخل نخاعی

تومورهای داخل نخاعی از داخل نخاع یا داخل هر یک از عصب‌ها رشد کرده و اغلب منشأ آن‌ها سلول‌هایی است که پشتیبانی فیزیکی و حائلی برای سیستم عصبی فراهم می‌کنند. این تومورها اغلب در ستون فقرات گردنی ایجاد شده و معمولاً خوش‌خیم هستند.

علل

علت بروز تومورهای نخاعی پیش سرطانی ناشناخته است، اما این تومورها می‌توانند ناشی از نقایص ژنتیکی باشند. تومورهای ثانویه ستون فقرات هنگامی رخ می‌دهند که منشأ سلول‌های سرطانی در کلیه‌ها، ریه‌ها و سینه‌ها بوده و به ستون فقرات گسترش می‌یابد. سایر علل آن‌ها عبارتند از:

• تقسیم سریع سلول‌های سرطانی در اعصاب، استخوان‌ها یا غضروف‌های ستون فقرات
• قرار گرفتن در معرض تشعشعات و مواد شیمیایی
• وراثت (نوروفیبروماتوز یک تومور اعصاب نخاعی است)

علائم

علائم عمومی زیر با تومور نخاعی در ارتباط هستند:

• درد گردن یا کمر، و به دنبال آن مشکلات عصبی (مانند ضعف یا بی‌حسی بازوها یا پاها یا تغییر در عادات دفع مدفوع یا ادرار) شایع‌ترین علائم هستند.
• درد کانونی ستون فقرات که هنگام صبح بدتر می‌شود.
• دردی که هنگام فشرده شدن یا لمس مستقیم ناحیه درگیر ستون فقرات شدیدتر می‌شو.د
• دردی که با استراحت رفع نمی‌شود، و دردی که شب هنگام نسبت به روز بدتر می‌شود.
• درد کمرِ همراه با علائمی مانند بی‌اشتهایی، کاهش وزن غیرمنتظره، تهوع، استفراغ یا تب، لرز یا لرزش

تشخیص

ارزیابی انجام شده توسط متخصص مغز و اعصاب شامل دریافت کامل تاریخچه پزشکی بیمار، و معاینه فیزیکی و عصبی. اگر هر گونه توموری در ستون فقرات یافت شود (و بیمار دچار هیچگونه سرطان دیگری نباشد)، معمولاً از تمامی اندام‌هایی که بیشتر دچار سرطان می‌شوند معاینه کاملی به عمل می‌آید. تجویز یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر نیز به تشخیص کمک می‌کند:

• آزمایش مایع مغزی نخاعی
• میلوگرام
• اسکن هسته‌ای استخوان (تصویربرداری رادیونوکلئیدی)
• توموگرافی با نشر پوزیترون (PET)
• مطالعات رادیوگرافی ستون فقرات، قفسه سینه و دستگاه گوارش جهت غربالگری برای تشخیص تومورها
• عکس رادیولوژی ستون فقرات
• ام‌ آر آی  و سی‌تی‌اسکن جهت بررسی ستون فقرات
• بیوپسی

درمان

دارو

برای کاهش التهاب و تورم اطراف نخاع که می‌توانند ناشی از وجود تومور، جراحی یا پرتودرمانی باشند داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدالتهاب تجویز می‌شوند.

جراحی بسته

• جراحی بسته بدون ایجاد برش در پوست انجام می‌شود. یکی از تکنیک‌های مورد استفاده برای جراحی بسته آمبولیزاسیون است.
• آمبولیزاسیون: برخی از تومورها توسط شبکه‌ای از عروق خونی تغذیه می‌شوند. پزشک برای جلوگیری از خونریزی این عروقِ تغذیه کننده را می‌بندد. متخصص مغز و اعصاب برای بستن (آمبولیز) یک رگ، با استفاده از یک کاتتر به رگ خونی مورد نظر دسترسی می‌یابد. از کاتتر برای انتقال انواع سیم پیچ، بالن، استنت، یا «چسب مایع» به محل رگ مورد نظر و بستن آن استفاده می‌شود. آمبولیزاسیون یک عمل پیش جراحی است.

جراحی

اغلب از این گزینه برای تومورهایی استفاده می‌شود که می‌توان آن‌ها را برداشت. اهداف اصلی جراحی عبارتند از کاهش درد ناشی از تومور نخاعی، بازیابی یا حفظ سطح عملکرد عصبی و ثبات بخشیدن به ستون فقرات. گزینه‌های جراحی عبارتند از:

• کیفوپلاستی یا ورتبروپلاستی: هر دو اعمال جراحی کم تهاجمی هستند که یک شکستگی مهره را تثبیت کرده و به تسکین درد کمک می‌کند. تومورهای نخاعی که در درون یک مهره ایجاد شده یا به آن حمله می‌کنند (گسترش می‌یابد) باعث فشرده شدن یا شکستگی استخوان می‌شوند. در هر دو تکنیک کیفوپلاستی و ورتبروپلاستی، برای تثبیت یک شکستگی، سیمان استخوان مخصوص جراحی در آن تزریق می‌شود.
• دکمپرشن: دکمپرشن عبارت است از کاهش حجم (کوچک کردن)، قطع (برداشتن کامل) یا برش (برداشتن جزئی) تومور. در این نوع جراحی فشار از روی نخاع و ریشه‌های عصبی برداشته شده و در نتیجه درد و سایر علائم تسکین می‌یابند. برای جراحی تومور نخاعی می‌توان از جلو (قدامی) یا عقب بدن (خلفی) به آن دسترسی پیدا کرد. برای به حداقل رساندن آسیب عصبی، از الکترودهایی برای تست کردن عصب‌های مختلف ستون فقرات استفاده می‌شود. در برخی موارد از امواج صوتی برای شکستن تومورها استفاده می‌شود و بافت‌های باقیمانده از طریق جراحی برداشته می‌شوند.

پرتو درمانی

از این روش برای حذف بقایای تومورهایی که با جراحی برداشته شده‌اند، درمان تومورهای غیرقابل جراحی یا درمان تومورهایی که جراحی آن‌ها بیش از حد خطرناک است استفاده می‌شود. در پرتو درمانی از پرتوهای قوی برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

استریوتاکتیک رادیوسرجری

در استریوتاکتیک رادیوسرجری، پزشکان با استفاده از رایانه پرتوهای اشعه را با دقت و از زوایای مختلف بر تومورها تمرکز می‌دهند. در جراحی رادیویی از فن‌آوری‌های مختلفی مانند دستگاه «چاقوی گاما» استفاده می‌کنند.

شیمی درمانی

شیمی درمانی روش استانداردی برای بسیاری از انواع سرطان است. در این روش، از ترکیبی از داروهای ضدسرطان برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. از شیمی درمانی برای کوچک کردن سلول‌های سرطانی، توقف تقسیم سلول‌های سرطانی و جلوگیری از گسترش این سلول‌ها به بافت‌های مجاور استفاده می‌شود.

بهبودی

بهبودی از جراحی ستون فقرات، بسته به نوع تکنیک مورد استفاده، ممکن است چند هفته یا بیشتر طول بکشد. معمولاً، در این دوره بیمار دچار بی‌حسی موقت یا علائم دیگری از جمله خونریزی و آسیب بافت عصبی می‌شود. اکثر بیماران بعد از جراحی به نوعی توانبخشی نیاز دارند.