درمان افسردگی شدید و مزمن در زنان و مردان:علائم، نشانه‌ها 

احساس ناراحتی در برهه‌هایی از زندگی هر فرد امری طبیعی است ولی زمانی که احساساتی چون یأس و ناامیدی در فرد به وجود آمده و از بین نروند، ممکن است فرد به افسردگی دچار شده باشد. افسردگی عملکرد شما را در زندگی مختل کرده و لذت بردن از آن را دشوار می‌کند. گذراندن روز به تنهایی می‌تواند به امری غیرقابل‌تحمل تبدیل شود. ولی بدون توجه به این‌که چقدر احساس ناامیدی می‌کنید، می‌توانید بهتر شوید. یادگیری در مورد افسردگی و راه‌های متعدد مقابله با آن اولین قدم در جهت حل این مشکل می‌باشد.

چگونه احساس افسردگی می‌کنید؟

برخی از افراد افسردگی را به شکل “زندگی در یک سیاهچاله” و یا احساس سرنوشت نامعلوم توصیف می‌کنند درحالی‌که برخی از افراد آن را به شکل یک زندگی پوچ و خالی و روحیه‌ای بی‌تفاوت توصیف می‌کنند. مردان افسرده ممکن است احساس خشم و بی‌قراری نیز داشته باشند. جدا از این‌که چه نوع افسردگی شما را درگیر کرده باشد، این عارضه با ناراحتی عادی متفاوت است چراکه زندگی روزمره‌ی شما را در خود غرق کرده و در کار و زندگی شما اختلال ایجاد کرده و مانع از شادی می‌شود.

برخی از افراد حس می‌کنند که قرار نیست هیچ وقت هیچ چیزی در زندگی آن‌ها تغییر کند. به یاد داشته باشید که احساس درماندگی و ناامیدی ازجمله علائم افسردگی بوده و شما می‌توانید همین امروز کارهایی را برای ایجاد احساس بهتر انجام دهید.

عوامل خطر و علل ایجاد افسردگی

بااینکه بسیاری از عارضه‌های پزشکی علت مشخصی داشته و روند درمانی آن‌ها مشخص است، افسردگی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. افسردگی اثر یک عدم توازن مواد شیمیایی در مغز نیست که بتوان آن را به سادگی و با استفاده از دارو درمان کرد. این عارضه در اثر ترکیبی از عوامل بیولوژیک، فیزیولوژیک و اجتماعی ایجاد می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، انتخاب‌های سبک زندگی فرد، روابط او و مهارت‌های اجتماعی و تطبیق‌پذیری او به اندازه‌ و حتی بیشتر از عوامل ژنتیکی در ایجاد افسردگی دخیل خواهند بود.

افسردگی به‌خصوص در میان‌سالی و بزرگ‌سالی ممکن است به همراه دیگر عوارض جدی ایجاد شود مانند دیابت، سرطان، بیماری‌های قلبی، سکته‌ی مغزی، بیماری پارکینسون و یا ام اس. این عارضه‌ها معمولاً زمانی که فرد به افسردگی مبتلاست به شکل شدیدتری بروز می‌کنند. همچنین ممکن است داروهایی که برای درمان این عارضه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، عوارض جانبی داشته باشند که به ایجاد افسردگی کمک کند. یک پزشک باتجربه در زمینه‌ی درمان این عارضه‌های پیچیده (مانند متخصص مغز و اعصاب) می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین استراتژی درمانی را انتخاب کنید.

عوامل خطر عبارت‌اند از:

• سابقه‌ی فامیلی یا شخصی از وجود افسردگی
• تغییرات شدید در زندگی، آسیب‌های فیزیکی و یا استرس
• برخی بیماری‌های فیزیکی خاص و برخی داروها

علائم افسردگی چیست‌اند؟

افسردگی در افراد مختلف به اشکال متفاوتی بروز می‌کند ولی برخی از علائم و نشانه‌های آن رایج‌ترند. ازجمله علائم افسردگی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• احساس درماندگی و ناامیدی
• از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌های روزمره
• اختلالات خواب و بی‌خوابی
• خشم و حساسیت زیاد
• از دست دادن انرژی
• بیزاری از خود
• رفتارهای بی‌ملاحظه و بی‌پروا
• مشکلات مربوط به تمرکز
• دردهای بدون دلیل مانند سردرد، کمردرد، دردهای عضلانی و دل‌درد.
• تغییر در اشتها و وزن فرد

تفاوت افسردگی در مردان و زنان

افسردگی معمولاً با توجه به سن و جنسیت افراد به اشکال متفاوتی بروز می‌کند به‌طوری‌که علائم آن در بین زنان و مردان و همچنین افراد جوان و مسن متفاوت است.

• مردانی که دچار افسردگی شده‌اند کمتر احساساتی چون بیزاری از خود و درماندگی را در خود می‌یابند. در عوض، این افراد بیشتر به خستگی مفرط، حساسیت نا به جا، اختلالات خواب و از دست دادن علاقه نسبت به کار و فعالیت‌های تفریحی دچار می‌شوند. علائمی چون خشم، پرخاشگری، رفتارهای بی‌ملاحظه و سوءمصرف داروها در این افراد بیشتر به چشم می‌خورند.
• تشدید احساساتی چون گناه، زیاد خوابیدن، پرخوری و افزایش وزن ازجمله علائمی هستند که در زنان بیشتر دیده می‌شوند. افسردگی همچنین تحت تأثیر عوامل هورمونی در زمان قاعدگی، بارداری و یائسگی و همچنین دوران پس از زایمان قرار می‌گیرد.
• حساسیت نا به جا، خشم و عصبی شدن معمولاً شایع‌ترین علائم افسردگی‌اند که در نوجوانان دیده می‌شوند. همچنین ممکن است علائمی چون سردرد، دل‌درد و دیگر دردهای فیزیکی در این افراد دیده شود.
• افراد مسن‌تر بیشتر در مورد علائم فیزیکی افسردگی گله می‌کنند تا علائم روانی آن: علائمی چون خستگی مفرط، دردهای بی‌دلیل و اختلالات حافظه

انواع افسردگی

افسردگی در انواع و اشکال متفاوتی بروز می‌کند. اطلاع از نوع افسردگی که به آن مبتلا هستید می‌تواند به شما در مدیریت علائم آن و درمان مؤثر کمک کند.

افسردگی شدید

افسردگی شدید نسبت به افسردگی‌های خفیف و متوسط شیوع بسیار کمتری داشته و با علائم شدیدی همراه است.

افسردگی آتیپیک

افسردگی آتیپیک یک زیرشاخه‌ی شایع از افسردگی شدید است که علائم آن الگوی مخصوصی دارند. این نوع از افسردگی نسبت به برخی از روش‌های درمانی و داروها، پاسخ بهتری نشان می‌دهد بنابراین تشخیص دقیق آن می‌تواند مفید باشد.

افسردگی خویی یا دیستایمی (افسردگی خفیف و مکرر)

دیستایمی نوعی افسردگی “خفیف” مزمن است. در این عارضه، فرد اکثر روزهای زندگی خود احساس افسردگی خفیف تا متوسط خواهد داشت اگرچه ممکن است برخی از روزها حال خوبی داشته باشد.

اختلال عاطفی فصلی (SAD)

برای برخی از افراد، کاهش طول روز و ساعاتی که نور خورشید وجود دارد باعث بروز نوعی افسردگی به نام اختلال عاطفی فصلی (SAD) می‌شود. این عارضه در حدود 1 تا 2 درصد از کل جمعیت و به‌خصوص زنان و افراد کم سن و سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

درمان و داروها

دارودرمانی و مشاوره‌ی روانشناسی برای اکثر افراد مبتلا به افسردگی بسیار مؤثر است. پزشک شما می‌تواند برای رهایی از علائم، داروهایی را برای شما تجویز کند. بااین‌حال، مراجعه به روانشناس یا دیگر متخصصین مربوطه می‌تواند برای بسیاری از افرادی که به افسردگی مبتلا هستند مفید باشد.

درصورتی‌که به افسردگی شدید مبتلا هستید ممکن است لازم باشد تا در بیمارستان بستری شوید و یا در یک برنامه‌ی درمانی سرپایی شرکت کنید تا زمانی که علائم عارضه‌ی شما برطرف شوند.

در زیر نگاهی نزدیک‌تر به گزینه‌های درمانی افسردگی خواهیم داشت.

دارودرمانی

انواع مختلفی از داروهای ضدافسردگی وجود دارند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم. در مورد عوارض جانبی شدید با پزشک خود مشورت کنید.

• محدودکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین (SSRIs)
• محدودکننده‌های باز جذب سروتونین نور اپی نفرین (SNRIs)
• محدودکننده‌های باز جذب نور اپی نفرین – دوپامین (NDRIs)
• داروهای ضدافسردگی آتیپیک
• داروهای ضدافسردگی تری سیکلیک
• محدودکننده‌های مونو آمین اکسیداز (MAOIs)

ممکن است داروهای دیگری به ترکیب داروی ضدافسردگی افزوده شوند تا اثر ضدافسردگی آن افزایش یابد. داروهای ضد اضطراب و داروهای تحریک‌کننده نیز ممکن است برای استفاده‌ی کوتاه‌مدت به این داروها اضافه شوند.

قبل از متوقف کردن استفاده‌ی داروهای ضدافسردگی حتماً با پزشک خود مشورت کنید. داروهای ضدافسردگی اثر اعتیادآور ندارند ولی در برخی از موارد ممکن است وابستگی فیزیکی به آن‌ها ایجاد شود. توقف ناگهانی درمان و یا فراموش کردن مکرر استفاده از دارو می‌تواند باعث ایجاد علائم قبلی شود.

روان‌درمانی

روان‌درمانی یک واژه‌ی عمومی برای درمان افسردگی از طریق صحبت کردن درباره‌ی وضعیت بیمار و مشکلات مربوط به آن با یک متخصص سلامت روان است. روان‌درمانی با نام گفتاردرمانی نیز شناخته می‌شود. متخصص سلامت روان ممکن است روش‌های درمانی دیگری را نیز به شما توصیه کند. روان‌درمانی می‌توان به شما کمک کند تا:

• با وضعیت بحرانی و مشکلات کنونی زندگی خود کنار بیایید
• باورها و رفتارهای منفی و غلط را شناسایی کرده و آن‌ها را با باورها و رفتارهای مثبت جایگزین کنید
• روابط و تجارب خود را تقویت کرده و با دیگران تعاملات سالمی داشته باشید
• راه‌های بهتری برای تطبیق و حل مشکلات پیدا کنید
• مشکلاتی که افسردگی شما را تشدید می‌کنند را پیدا کرده و رفتارهای خود را تغییر دهید
• اهداف واقع‌گرایانه‌ای برای زندگی خود تعیین کنید
• توانایی تحمل مشکلات خود را تقویت کرده و رفتارهای خود را اصلاح کنید

بستری شدن و درمان در بیمارستان

در برخی از افراد، افسردگی تا حدی شدید می‌شود که بستری شدن در بیمارستان ضروری است. بستری شدن در بیمارستان زمانی لازم می‌شود که فرد نتواند به‌خوبی از خود مراقبت کند و یا خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران وجود داشته باشد. درمان روان‌شناختی در بیمارستان شما را آرام و به‌ دور از خطر نگه می‌دارد تا وضعیت بهتری پیدا کنید.

دیگر گزینه‌های درمانی

برای برخی از افراد، ممکن است دیگر روش‌های درمانی توصیه شوند:

• درمان با شوک الکتریکی (ECT): در این روش، جریان‌های الکتریکی از مغز عبور داده می‌شوند. تصور می‌شود این روش که تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بتواند عملکرد و اثر انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز را تحت تأثیر قرار داده و می‌تواند حتی علائم افسردگی شدید را سریعاً از بین ببرد. زمانی که دیگر روش‌های درمانی پاسخگو نیستند از این روش استفاده می‌شود.
• تحریک مغناطیسی جمجمه (TMS): تحریک مغناطیسی جمجمه می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای افرادی باشد که پاسخ مناسبی از داروهای ضدافسردگی دریافت نکرده‌اند. در طول TMS، فرد بر روی یک صندلی به حالت خوابیده قرار گرفته و سیم‌پیچ مخصوصی بر روی سر او قرار می‌گیرد. این سیم‌پیچ تکانه‌های مغناطیسی کوچکی را برای تحریک سلول‌های عصبی درون مغز صادر می‌کند که این سلول‌ها مسئول تنظیم خلق‌وخوی و افسردگی می‌باشند. معمولاً به مدت 6 هفته، هفته‌ای 5 جلسه‌ی درمانی برنامه‌ریزی می‌شود.

تغییرات سبک زندگی

تغییر در سبک زندگی روشی ساده ولی قدرتمند برای درمان افسردگی است. در برخی از موارد این روش می‌تواند به تنهایی کافی باشد. حتی درصورتی‌که شما به روش‌های درمانی دیگری هم نیاز داشته باشید، تغییر در سبک زندگی می‌تواند تا حد زیادی برای درمان افسردگی مؤثر باشد. همچنین این روش می‌تواند راه خوبی برای جلوگیری از بازگشت افسردگی پس از درمان آن باشد.

تغییرات سبک زندگی که می‌توانند برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار گیرند:

ورزش: ورزش منظم می‌تواند به اندازه‌ی داروهای ضدافسردگی در درمان این عارضه مؤثر باشد.

تغذیه: خوردن وعده‌های غذایی کوچک و متعادل در طول روز به شما کمک می‌کند تا انرژی خود را حفظ کرده و تغییرات خلق‌وخوی را کنترل کنید. بااینکه ممکن است به دلیل انرژی‌زایی سریع، به سمت غذاهای شیرین جذب شوید، استفاده از کربوهیدرات‌های پیچیده می‌تواند گزینه‌ی بهتری باشد.

خواب: خوابیدن اثر قابل‌ملاحظه‌ای بر روی خلق‌وخوی دارد. زمانی که به‌ خوبی نخوابید، علائم افسردگی شما بدتر خواهند بود. مطمئن شوید که هر شب به مقدار کافی می‌خوابید.

حمایت اجتماعی: روابط اجتماعی قوی می‌توانند انزوا و کناره‌گیری را کاهش دهند که عاملی کلیدی در ایجاد افسردگی است.

کاهش استرس: در زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید که باعث کاهش و مدیریت استرس شوند. جنبه‌هایی از زندگی که شما را مضطرب می‌کنند را تحت نظر داشته باشید.