اختلال بلع کودکان اوتیسم 

اختلال بلع هرگونه دشواری در بلع را که ممکن است سلامت و تندرستی افراد را تحت تاثیر قرار دهد، توصیف می کند.

افراد دارای عارضه های طیف اوتیسم (ASC) و/یا ناتوانی در یادگیری، احتمال ابتلای بیشتری به اختلالات حسی حرکتی و هماهنگی دارند و این مشکل در کودکان می تواند مشکل ساز تر باشد.

این مشکل می تواند خود را به صورت اختلال در جویدن، بلعیدن، خفگی و یا حتی استفاده مناسب از قاشق نشان دهد.

خفگی زمانی رخ می دهد که مواد غذایی یا آب بلعیده شده به سمت مسیر هوایی رفته و آن را مسدود کند.

حتی ممکن است بخشی از مواد غذایی وارد ریه شود که خود را به شکل عفونت ریوی نشان خواهد داد.

عدم تعادل حسی در کودکان اتیسم می تواند منجربه اختلال در بلع و در نتیجه تشدید اضطراب در هنگام وعده های غذایی شود که می تواند انتخاب های غذای مناسب برای کودک و تنش را تحت تاثیر قرار دهد.

برای بررسی اختلال بلع دراتیسم دانستن اطلاعاتی از بلع نرمال لازم است. در ادامه علائم اختلال بلع در هر مرحله از بلع ذکر شده و راهنمایی های درمان ارائه خواهد شد.

بلع

بلع می تواند به سه فاز تقسیم شود. شامل:

۱. فاز دهانی

فاز دهانی، تحت کنترل ارادی قرار دارد اما نیازمند محرکی مانند غذا، نوشیدنی یا بزاق است. فاز دهانی، از دو مرحله تشکیل شده است:

مرحله آماده سازی

قسمتی از غذا در دهان قرار می گیرد و جویده می شود. پراکنده می شود، دوباره جمع آوری می شود و به شکل یک قطعه گرد و جامد در می آید که در بزاق خیسانده می شود.

مرحله آماده سازی، زمانی کامل می شود که قطعه گرد و جامد، شکل گرفته باشد.

مرحله اجرایی

زمانی است که قطعه گرد غذا، در جهت عقب، به سمت گلو رانده می شود تا تا فاز بعدی بلع را آغاز کند.

زبان و کام سخت، به طور عمده در هدایت قطعه گرد غذا نقش دارند و این کار حدود یک ثانیه زمان می برد.

۲. فاز حلقی

مسیر هوایی به مدت کوتاهی توسط اپی گلوت محافظت می شود. مری بیشتر باز می شود تا به قطعه غذا اجازه دهد به آرامی به سمت معده حرکت کند.

واضح ترین علامت آن، بالا آمدن حنجره (گلو) است. این امر، نشان دهنده آن است که بلع صورت گرفته است.

اگر هنگام بلع، دست خود را به آرامی روی حنجره قرار دهید، می توانید آن را احساس کنید. فاز حلقی، بسیار سریع طی حدود ¾ ثانیه رخ می دهد.

۳. فاز مری

طی این فاز، قطعه غذایی به کمک حرکات دودی، که حرکتی دودی شکل و ناشی از انقباض و انبساط متناوب ماهیچه ها است، به سمت معده حرکت می کند.

گرانش، به پیشرفت حرکت قطعه غذایی به سمت پایین کمک می کند.

اسفنکتری که معده را می بندد، هنگام رسیدن قطعه غذایی باز می شود و پس از ورود آن به معده بسته می شود.

اگر اسفنکتر، ضعیف باشد، غذا می تواند به سمت بالا و به درون مری و حلق حرکت کند. این وضعیت، رفلاکس نام دارد.

مشکلات بلع

افراد دارای عارضه های طیف اوتیسم و/یا ناتوانی های یادگیری، ممکن است اختلالاتی را در هر یک از فازهای بلع تجربه کنند.

در هر یک از این سه فاز، این اختلالات عبارت اند از:

فاز دهانی

 از دست دادن اشتها، خروج غیر ارادی بزاق از دهان، بسته نشدن کامل دهان، مشکل درجویدن، حرکت ضعیف زبان، ضعف در جمع کردن لقمه، ناتوانی در به عقب راندن قطعه غذایی با یک حرکت، ساختار دندانی ضعیف و حساسیت بیش از حد یا کمتر از حد به طعم ها، بافت ها و دما ها.

فاز حلقی

خفگی، سرفه و ورود غذا به مسیر تنفسی. این موارد می توانند زمانی رخ دهند که هر یک از فاکتورهای زیر رخ ندهد:

• رفلکس بلع فعال نشود. این بدین معنی است که فاز حلقی نمی تواند اتفاق بیفتد و ممکن است منجر به ناتوانی در بلع شود که باعث خروج غیر ارادی بزاق و غذا از دهان خواهد شد و ممکن است مسیر هوایی، حفاظت خود را از دست دهد.
• اگر رفلکس بلع با تاخیر شروع به کار کند، ممکن است غذا وارد مسیر تنفسی شود.

فاز مری

امکان مشاهده بلع به صورت خارجی وجود ندارد. در صورت وجود نگرانی، نیاز به انجام معاینه در بیمارستان توسط متخصص بیماری های معده و روده با استفاده از تکنیک های مختلف مثل اندوسکوپی است.

در این روش، یک دوربین از طریق دهان وارد مری می شود.

نتایج

ممکن است اختلال بلع، تاثیر شگرفی روی افراد مبتلا به عارضه های طیف اوتیسم و/یا ناتوانی های یادگیری داشته باشد. اثرات اختلال بلع می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش کیفیت زندگی
• مشکلات سلامت دهانی
• کاهش سلامت جسمانی
• اختلالات تنفسی
• تغذیه ناکافی
• اختلالات رفتاری
• افت در عملکرد
• مرگ

کمک به افراد مبتلا به اختلال بلع

هدف از حمایت از اختلال بلع در افراد دارای عارضه های طیف اوتیسم و/یا ناتوانی های یادگیری، عبارت است از:

• اطمینان از اینکه فرد، به خوبی تغذیه و آبرسانی می شود
• اطمینان از اینکه فرد، از خطر خفگی در امان است.
• جلوگیری از عفونت/ ذات الریه.

نکات مربوط به انتخاب غذا

برخی افراد عادت دارند دهان خود را از غذا انباشته کنند و غذا را بدون جویدن ببلعند.

انباشته کردن غذا در دهان، در افراد مبتلا به عارضه های طیف اوتیسم و/یا ناتوانی های یادگیری نسبت به سایر افراد، بیشتر دیده می شود.

این شیوع بیشتر، می تواند به خاطر سابقه قصور یا سوء استفاده یا اضطراب در اطراف دیگران باشد.

تشویق فرد مورد نظر به جویدن و عدم بلع غذا پیش از تشکیل قطعه غذایی مناسب، حائز اهمیت است.

غذا خوردن به صورت مستقل، همواره هدف اصلی به شمار می رود.

قاشق و چنگال های مخصوصی که توسط کار درمان توصیه می شود، ممکن است به این هدف کمک کند.

اصلاحات غذا و نوشیدنی

در برخی موارد، خطر ورود مایعات معمولی به مسیر تنفسی، بسیار بالا است و بنابراین ممکن است غلیظ کردن مایعات با استفاده از پودر ضرورت داشته باشد.

همچنین ممکن است لازم باشد بافت غذا نیز اصلاح شود.

غذاهای با ریسک بالا

در زمان حمایت از افراد دارای عارضه های طیف اوتیسم و/یا ناتوانی های یادگیری و اختلال بلع، آگاهی نسبت به غذاهایی که ممکن است باعث ایجاد ریسک بالاتری شوند، ضرورت دارد.

برخی غذاها، پر ریسک در نظر گرفته می شوند زیرا بافت بسیار دشواری برای جویدن و بلع دارند. نگاهی به لیست زیر بیندازید:

• بافت های رشته ای (مثل آناناس، کرفس، کاهو، لوبیا سبز)
• پوست سبزیجات و میوه ها (مثل انگور، پرتقال، لوبیا سبز)
• بافت های ترکیبی (مثل سوپ با تکه های بزرگ، کمپوت، غذاهای حاوی غلات که با شیر مخلوط نشوند)
• غذاهای ترد (مثل چیپس، بیسکوییت، نان برشته، کلوچه خوب پخته شده)
• غذای خمیری (مثل نان)
• غذاهای سخت (مثل آبنبات، شیرینی جات جویدنی، آجیل)
• غذاهای برشته (مثل ذرت و برخی نان ها)

وضعیت بدنی و تجهیزات

کار درمان، نقش قابل توجهی در همکاری با گفتار درمان در ایجاد اطمینان از این امر دارد که یک فرد، هنگام خوردن و نوشیدن در وضعیتی مطلوب نشسته است.

وضعیت ایده آل برای خوردن و نوشیدن، زمانی است که فرد، پشت میز با زوایای قائم نشسته است.

هنگام غذا خوردن، هرگز نباید فرد در وضعیتی خمیده یا با سر خمیده به پشت قرار گیرد.

ممکن است استفاده از قاشق و چنگال به خصوص برای افراد دارای اختلالات حسی حرکتی و هماهنگی، مفید باشد.

این وسایل در شکل ها و زاویه های مختلف وجود دارند. توجه به رنگ هر یک از تجهیزات مهم است.

در افراد مبتلا به عارضه های طیف اوتیسم، باید به رنگ توجه شود زیرا رنگ ها می توانند بیش از حد تحریک کننده یا از بین برنده ی انگیزه باشد.

شکل و اندازه قاشق نیز مهم است زیرا قاشق های صاف به پاک کردن لب کمک می کنند.

اگر قاشق، خیلی بزرگ باشد، کنترل فک با مشکل روبرو خواهد شد.

آماده سازی

اختلالات ارتباطی به این معنی است که افراد دارای عارضه های طیف اوتیسم و/یا ناتوانی های یادگیری، همیشه قادر نیستند خواسته ها و نیازهای خود، تشنگی و اولویت های غذایی خود را منتقل کنند.

تخته های داستانی و تخته های انتخاب بصری می توانند برای کمک به افراد در بیان خواسته ها مورد استفاده قرار گیرند.

همچنین مهم است که هنگام فرا رسیدن زمان وعده های غذایی، فرد آماده شده باشد.

این امر می تواند با شرح اینکه زمان صرف غذا فرا رسیده است، اعلام غذایی که قرار است خورده شود، با نشان دادن یک عکس یا تشویق آن ها به مشارکت در تهیه غذا حاصل شود.

اطمینان از اینکه غذا در دمای مناسب مصرف می شود.

راهنمای خوردن و آشامیدن

 پس از انجام یک ارزیابی جامع از خوردن و آشامیدن، گفتار درمان، نکات راهبردی در مورد تمام حوزه های خوردن و آشامیدن را در اختیار اعضای خانواده و افرادی قرار می دهد که در حمایت از افراد دارای عارضه های طیف اوتیسم و/یا ناتوانی های یادگیری در زمان وعده های غذایی نقش دارند.

این نکات راهبردی به منظور حفظ ایمنی افراد در زمان خوردن و آشامیدن، لازم الاجرا است.

نتیجه گیری

اختلال بلع در افراد دارای ناتوانی یادگیری شایع تر است. بنابراین بسیار مهم است که آگاهی از اختلال بلع به منظور حفظ ایمنی افراد در زمان خوردن و آشامیدن، افزایش یابد.

نکته بسیار مهم در درمان اختلال بلع افراد طیف اتیسم صبوری و مداومت در درمان است.

این افراد به درمان به خوبی اما در سیری آهسته پاسخ می دهند. ما در این مسیر کنار شما خواهیم بود و حتما کمکتان خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید: آموزش بلع قرص و دارو به کودک اوتیسمی

بیشتر بخوانید: اختلال بلع در کودکان

برای دریافت نوبت جهت مشاوره درباره مشکلات و اختلال بلع کودکان اوتیسم با دکتر فرشاد خسروی می توانید با شماره ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ تماس بگیرید.

شماره تماس: ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ / ۰۲۱۸۸۰۸۸۵۴۱ / ۰۲۱۸۸۰۷۴۱۹۶

آدرس: شهرک غرب، بلوار فرحزادی، پانصد متر بالاتر از بلواردادمان، کوچه محتاج ، انتهای بن بست ، پلاک ۱

آدرس و اطلاعات تماس کلینیک دکتر فرشاد خسروی