آب سیاه یا گلوکوم (Glaucoma)

گلوکوم (Glaucoma) یا بیماری آب سیاه به معنای بالارفتن فشار داخل چشم می باشد که می تواند سبب آسیب عصب بینایی و در نتیجه کوری دائمی شود. باید دانست که بعضی از انواع بیماری آب سیاه می تواند تا مراحل انتهایی بیماری هیچ علامتی نداشته باشد و هنگامی فرد متوجه بیماری خود می گردد که بسیاری از رشته های عصب بینایی وی از بین رفته و دید بشدت و بطور غیر قابل برگشت افت کرده است. بنابراین تشخیص زودرس آب سیاه و شروع درمان به موقع؛ کلید اصلی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و کاهش دید بیمار خواهد بود.

در چشم دائما مایع شفافی ترشح می گردد که به آن زلالیه می گویند و این مایع از محلی که زاویه (محل تلاقی قرنیه با عنبیه) نامیده می شود؛ خارج می گردد. اگر بدلیلی انسداد یا مانعی بر سر راه خروج این مایع در چشم ایجاد گردد و زلالیه نتواند براحتی از چشم خارج گردد؛ در اینصورت فشار داخل چشم بالا می رود.

آب مروارید یا کاتاراکت Cataract  چیست؟

 علل ایجاد آب سیاه:

 علت آب سیاه معمولا به خاطر عدم تعادل در تولید مایع داخل چشمی زلالیه و میزان خروج آن است. مانند توپ بسکتبال یا فوتبال که به فشار هوای داخلی برای نگاه داشتن شکل خود نیاز دارند، چشم نیز به فشار مایع داخل خود برای قوام شکل کروی و تونایی دیدن نیازمند است. اما آب سیاه زمانی ایجاد می شود که ساختمان های داخل چشمی توانایی کنترل فشار درون چشمی را نداشته باشند و فشار چشم در حد خطرناکی بالا برود. برخلاف توپ و بالن چشم نمی تواند افزایش فشار را با افزایش ارتجاع و خالی کردن باد از طریق سوراخ بهبود ببخشد، به جای آن فشار بالا باقی می ماند و به عصب بینایی فشار آورده و باعث صدمه دائمی به آن و نابینایی می گردد.

 موارد خطر برای آب سیاه مزمن یا باز شامل موارد ذیل است:

 سن: با افزایش سن خطر ابتلا به این بیماری افزایش می یابد. این امر به خصوص بعد از چهل سالگی است و با هر ده سال سن بیشتر خطر آن نیز افزایش می یابد
 مشکلات خاص پزشکی: دیابت، نزدیک بینی خیلی بالا و سابقه ی جراحی قبلی چشم از عوامل افزایش خطر ابتلا به آب سیاه با زاویه باز می باشد. اگر شما به دلایلی مجبور به استفاده ی طولانی مدت و به میزان زیاد از اسپری تنفسی استروئیدی هستید این امر می تواند خطر ابتلای شما را افزایش دهد. موارد دیگری که شانس ابتلا به گلوکوم را افزایش می دهد شامل سردرد های میگرنی، فشار خون بالا، عروق خونی باریک (اسپاسم عروق) و بیماری های قلبی-عروقی می باشد.
اختلالات ساختمانی چشم: اختلالاتی که ساختمانهای درونی چشم را درگیر می کنند می توانند باعث آب سیاه شوند.
نژاد: آب سیاه مزمن سه تا چهار برابر در آفریقا – آمریکایی ها شایع تر از سفید پوستان است همچنین این نژاد به نوع شدیدتر این بیماری که جوان ها را درگیر می کند مستعد ترند.
 سابقه فامیلی: خطر ابتلا به این بیماری سه تا چهار برابر می شود اگر یکی یا بیشتر از والدین و یا خواهر برادران به این بیماری مبتلا باشند.

 علائم گلوکوم:

 اکثر افراد مبتلا به گلوکوم هیچگونه علائمی ندارد. شما ممکن است تا مراحل انتهایی بیماری متوجه از دست دادن بیناییتان نشوید.  نیمی از افراد مبتلا به گلوکوم از بیماری خود آگاه نیستد و زمانیکه متوجه از دست دادن بینایی می شوند ، دچار آسیب شدید چشم شده اند.
ندرتا فرد دچارحمله حاد (ناگهانی و کوتاه مدت) گلوکوم می شود.  در این موارد ، چشم قرمز و خیلی دردناک می شود. تهوع ، استفراغ و تاری دید نیز ممکن است رخ دهد. بطور کلی توصیه می شود که در سن  39 سالگی  معاینه کامل چشم شوید. پس از آن ، هر 2 تا 4 سال یکبار معاینه چشم شوید.  بعد از سن 64 ،  هر 1 تا 2 سال معاینه شوید. 

درمان آب سیاه

گلوکوم را می توان با قطره های چشمی ، قرص ، جراحی لیزری ، جراحی چشم و یا ترکیبی از این روش ها درمان کرد.هدف از درمان این است که با پایین آوردن فشار چشم، ازآسیب بیشتر عصب بینایی و از دست رفتن دید جلوگیری کنیم.

 چه زمانی جراحی آب سیاه لازم است ؟

 بر اساس نوع آب سیاه ممکن است برنامه های درمانی متفاوتی در نظر گرفته شود. انتخاب های غیر جراحی شامل قطره های چشمی و یا قرصهای خوراکی می باشد.
آب سیاه در بیشتر بیماران با یک یا دو قطره کنترل می شود. اما عده ای ممکن است برای کاهش فشار چشمی به حد بی خطر بوسیله بیشتر کردن خروج مایع، به جراحی نیاز داشته باشند.
گاهی جراحی نیاز به داروها (قطره) را کاهش می دهد. بهرحال ممکن است پس از جراحی نیاز به استفاده از قطره ها باشد. جراحی زمانی استفاده می شود که آب سیاه پیشرفته باشد ، به عصب بینایی آسیب وارد شده و فشار چشم در حال بالا رفتن باشد